Dit is de plaats waar specifieke vragen die door kalyanamitta’s worden gesteld beantwoord worden. Of beter: gepoogd wordt ze te beantwoorden.
Je mag niet vergeten dat wat wij nu gemeenzaam ‘het boeddhisme’ noemen een enorm arsenaal aan doctrines, stromingen, lineages, praktijken, technieken en beoefeningen is. Het vormt een reusachtig conglomeraat van spiritueel inzicht, van wijsheid en mededogen. In de Pali-canon alleen spreken we over méér dan 10.000 sutta’s. Om je enig voorstellingsidee te geven: alles samen vormt het ‘boeddhisme’ een spiritueel park dat méér dan tien keer groter is dan het totale volume aan doctrinaire geschriften van alle christelijke religies samen.
Maar óf dit, met uiterste zorg en devotie aangelegde park, de oorspronkelijke frisheid van het oerbos zelfs maar benadert, zal voor eeuwig en drie dagen een twistpunt blijven. Evenzeer als de vraag óf de monastieke hoveniers de struiken niet al te uitbundig naar hun persoonlijke godsvrucht en vermogen hebben geciseleerd.
Terwijl de Boeddha in de sutta’s steeds maar herhaalde dat zijn leer slechts één smaak had, namelijk de smaak van bevrijding. Bevrijding uit ons lijden. Bevrijding uit dukkha.
Ondanks het feit dat Dhamma slechts één waarheid, slechts één werkelijkheid vertegenwoordigt, kan deze waarheid op verschillende manieren verwoord worden. Maar woorden en concepten hoeven niet per se naar inzicht te leiden. Woorden en concepten kunnen ook stoorzenders zijn naar zelfrealisatie.
De Buddhadhamma is geen kennisleer. Het is een ervaringsleer waarbij verwoording de facto zelfs niet eens nodig is. Dat woorden en concepten slechts hulpmiddelen zijn om tot inzicht te komen.
Stilte lijkt mij een betere aanzet om tot zelfrealisatie te komen. Om wakker te worden. Uit stilte komt immers alles voort. En keert er naar terug. Hoe eigenaardig het voor de wereldling (P. puthujjana) ook voorkomt, in stilte zitten helpt. Gewoon in stilte zitten op een matje. Shikantaza. (1)
Thich Nath Hanh: (2)
❛ Stilte komt recht uit je hart, niet van buitenaf. Stilte betekent niet niet-praten en dingen niet-doen. Het betekent dat je van binnen niet gestoord wordt. Als je echt stil bent, kun je, in welke situatie je je ook bevindt, genieten van de stilte. ❜
Pirkei Avot: (3)
❛ Ultimate truth is wordless. The silence within the silence. ❜
In deze stilte kan je persoonlijk ervaren dat het Pad van de Boeddha één is. Wars van de lawine van woorden en concepten die tot een andere (maar verkeerde) conclusie kunnen leiden.
Waarom deze uitleg? Om je te waarschuwen dat woorden en concepten slechts hulpmiddelen tot bevrijding (kunnen) zijn. Maar absoluut géén dogma’s.
Finaal ben jij het—en jij alléén—die jezelf bevrijdt.
________
(1) ‘shikantaza’ (Jap.);Syn.: ‘zazen’ (Jap.): letterlijk ‘zittende meditatie’. Het is ‘zitten zonder zich te bewegen’; ‘alleen maar zitten’; ’zitten als een berg’. Geen berg van het woord, maar een berg van het hart—’ausgesetzt auf den Bergen des Herzens’—de berg van de directe ervaring (Rainer Maria Rilke).
(2) Thich Nhat Hanh, (2009), The Heart of the Matter, Tricycle Magazine Insights, Winter 2009
Zazen is de meditatievorm die beoefend wordt in het Zen-boeddhisme. Zazen wordt beoefend om zich te bevrijden van dukkha door het realiseren van een kalme, wakkere geest die niet gehinderd wordt door emoties en illusies.
Alle boeddhistische stromingen beschouwen dit ‘in stilte zitten’ als de speerpunt van de beoefening.
(3): Pirkei Avot is een Hebreeuws traktaat in de traditie van de Joodse wijsheidsliteratuur van het begin van de westerse jaartelling. Pirkei Avot wordt standaard vertaald als ‘Spreuken of Wijsheid van de Vaderen’. Het traktaat bestaat uit ethische en moralistische lezingen en spreuken van rabbijnen en wijzen. Wie belangstelling heeft voor deze wijsheid kan deze link volgen.
