Namarupa = Nama + Rupa.
—Nama = de geest (die volgens de Boeddha bestaat uit 4 elementen: perceptie (P. sanna); gewaarwordingen en gevoelens (P. vedana); mentale formaties = reacties op gewaarwordingen = ‘datgene wat ons bezielt’ (P. sankhara’s) en bewustzijn (P. vinnana).
—Rupa = het lichaam, het ‘vormelijke’.
Het begrip ‘namarupa’ staat dus voor de 5 componenten of aggregaten waaruit de mens samengesteld is (de zgn. khandha’s).
Wij zijn namarupa: lichaam + geest. Uitsluitend lichaam en geest. Zonder ‘zelf’, zonder ‘ik’, zonder een ‘vast, separaat, eeuwig iets’, zonder ‘ziel’. Wij zijn slechts een ‘proces van ontstaan en vergaan’. Wij zijn ‘Dhamma‘.
Wat de beoefenaar dus moet doen, is namarupa bestuderen, zichzelf analyseren, ‘diep in zichzelf kijken’. In ‘namarupa kijken’.
Hierdoor zal de yogi ontdekken (inzicht verwerven) dat alles vergankelijk is, onbevredigend en ‘zelfloos’ (d.i. elk moment verandert, en dit van moment-tot-moment). Dit is de wérkelijke werkelijkheid = yatha-bhuta = zoals de dingen werkelijk zijn, niet zoals we wensen (verlangen) of niet wensen (afkeer) dat de dingen zijn.
Vergankelijkheid, onbevredigdheid en zelfloosheid zijn de drie kenmerken (P. tilakkhana) van alle samengestelde dingen, dus van alle verschijnselen die voor hun ontstaan, bestaan en vergaan afhankelijk zijn van oorzaken en voorwaarden (P. paticca samuppada), wat concreet wil zeggen álle dingen, de hele fenomenale wereld.
De Boeddha zei: ❛ Wie paticca samuppada ziet, ziet de Dhamma.❜
Door de tilakkhana te realiseren wordt de yogi wakker, ‘ontwaakt’ hij. Hij ‘ziet en wéét’ (P. janami passami) dat er geen separaat ‘ik’ bestaat (P. sakkaya-ditthi); dat riten en rituelen nooit tot bevrijding leiden (P. silabbata-paramasa) en hij vernietigt zijn sceptische twijfel (P. vicikiccha). Dit zijn de 3 voorwaarden voor stroombetreding (P. sotapatti).
