AES DHAMMO SANANTANO

De Boeddha herhaalt het keer-op-keer in de sutta’s: ‘Aes dhammo sanantano’— ‘Dit is de universele wet’. Dat-wat-ís; de ultieme waarheid; de oneindige stroom van oorzaken (P. heta’s) en voorwaarden (P. paccaya’s) die het universum bij elkaar houdt; de flow die alles met elkaar verbindt. De Stroom. 

Dhamma betekent: volledig in overeenstemming zijn met de natuurlijke ordening van de dingen; met de flow; met het proces van ontstaan en vergaan dat zich elk ogenblik ontvouwt. 

De beoefenaar die zich identificeert met dit proces (in plaats van met zijn khandha’s) is slechts een waarnemer, een observator, een getuige van wat zich vóór zijn ogen afspeelt. 

Dhamma is niet-sektarisch boeddhisme. Inzicht in de Dhamma transformeert de beoefenaar compleet. Dit inzicht kan uitsluitend verworven worden door directe ervaring (P. paccanubhoti), d.i. kennis op empirisch ervaringsniveau van de werkelijkheid zoals ze ís (P. yatha bhuta nana dassana). Zulk verworven inzicht, dat tot wijsheid (P. panna) voert, wordt bhavana-maya panna genoemd.