Volgens de Boeddha is kamma geen predestinatie of determinisme dat de mens opgelegd is door mysterieuze, onbekende krachten of machten waaraan hij zich hulpeloos en devoot moet onderwerpen.
Kamma simpel gezegd: we zullen oogsten wat we intentioneel gezaaid hebben. We zijn het resultaat van wat we waren en we zullen het resultaat worden van wat we nu zijn.
Omdat er geen verborgen ‘element’ of externe ‘kracht’ bestaat die beloning of straf toebedeelt, hoeven we niet op gebed, verering of offers tot die bovennatuurlijke kracht te rekenen om de resultaten van ons kamma te manipuleren.
Alle gevolgen—voor onszelf, voor de anderen, voor de wereld—van onze intentionele wilshandelingen vormen onze persoonlijke verantwoordelijkheid.
Deze verantwoordelijkheid kunnen we nooit ontlopen.
We hoeven ons niet te verschuilen achter illusie. Niet de schuld bij anderen te leggen. Maar evenmin de verantwoordelijkheid voor onze bevrijding op de rug van een illustere onbekende macht te schuiven. Dat is vluchtgedrag. Wegkijken van de realiteit.
We moeten beseffen dat bevrijding een persoonlijke verantwoordelijkheid is. Dat het op ieder van ons aankomt. Dat wij onze eigen beschermer zijn: ❛ Atta hi attano natho ❜ (Dhammapada, Vers # 380).
Onze eigen beschermer. Op ons matje. Zonder hoofd boven ons hoofd. Zonder structuren. Zonder vormen. Zonder egotripperij. Als een meester. Als een stroombetreder.