WIJSHEID IS EEN PERSOONLIJKE REALISATIE

Wijsheid (P. panna) is een persoonlijke verwezenlijking. Wijsheid kan niet worden overgedragen. Niet door een schepper. Niet door een creator. Niet door een opperbouwmeester.

De Dalai Lama:

 De Boeddha heeft nooit gezegd dat hij een schepper is. Hij zei dat wijsheid niet op andere mensen kon worden overgedragen. Als je het pad volgt dat door de Boeddha is uitgestippeld, kan elke mens die wijsheid bereiken. 

Scheppers, creators, opperbouwmeesters… horen niet thuis in het lexicon van de Boeddha. Dhamma is een agnostische ervarings- en wijsheidsleer zonder goddelijke interventie. Wijsheid (P. panna) is het rechtstreekse gevolg van het persoonlijk inzicht van de dhammanuvatti in de ware aard van de dingen. In yatha-bhuta.

Ontwaken, wakker worden, verlichting, is een individuele, transformatieve verwezenlijking. Een persoonlijke realisatie: plóts, spontaan, onverwachts, manifest en expliciet, die slechts tot stand komt wanneer de oorzaken (P. hetu’s) en voorwaarden (P. paccaya’s) ertoe vervuld zijn. Concreet betekent dit: na grondige, volhardende (P. adhitthana) beoefening van het Middenpad (P. majjhima patipada).

Eenmaal verworven is het een inzicht dat de beoefenaar nooit meer kwijtraakt. De Boeddha noemde dit inzicht ‘stroombetreding’ (P. sotapatti).