Innerlijke vrede (P. santi)
Innerlijke vrede is een gemoedstoestand van harmonie: harmonie met jezelf, harmonie met de anderen en harmonie met de natuur. Een spontane ruimte van harmonie. Van eenheid. Van ruimte. Gelukzalige ruimte. Acalam sukham als synoniem voor nibbana.
Innerlijke vrede openbaart zich door de constante beoefening van het Achtvoudige Pad. Met perfect inzicht (P. samma ditthi) en perfecte intentie (P. samma sankappa) als bekronende apotheose voor het lopen van de Weg. Door perfect zíen en wéten. Door onwetendheid—’struikelend van de ene verwarde staat van ervaring in de andere’—te transformeren tot verhelderend inzicht. Door aberrante onwetendheid te converteren in doordringende wijsheid. Door naakte, gelijkmoedige aandacht in elk moment, waardoor we de dingen zien zoals ze werkelijk zijn. Yatha-bhuta nana dassana.
De yogi die het proces van ontstaan en vergaan onderkent én accepteert, conformeert zich met de natuurwet, vernietigt dukkha, bereikt innerlijke vrede en realiseert zichzelf. Door experiëntieel te ervaren (P. paccanubhoti) dat ‘alles wat aan ontstaan onderhevig is, onderhevig is aan vergaan’.
De ervaring van ‘onwankelbare innerlijke vrede’.
