Maandelijkse archieven: juli 2025

Dhamma kent geen grens. Geen naam, geen school, geen vlag. Wat de Boeddha toont, is geen leer die verdedigd moet worden, geen structuur die behouden moet blijven, geen waarheid die slechts door één traditie gedragen wordt.  De Boeddha toont geen systeem. … Lees verder →

De Boeddha werd over het algemeen bewonderd door zijn talrijke volgelingen, maar ondervond ook problemen in zijn sangha. Eén van de amokmakers was zijn neef Devadatta, die jaloers was op het succes van de Boeddha en hem graag wou opvolgen … Lees verder →

Er komt een moment waarop de yogi niets meer probeert. Niet omdat hij opgeeft, maar omdat het besef is doorgebroken dat het zoeken zelf een sluier is. Wat zich aanvankelijk als een pad voordeed, blijkt een weg terug naar wat nooit afwezig … Lees verder →

Ontwaken (bodhi) is niet het resultaat van een handeling, geen bekroning van een proces dat doelgericht nagestreefd kan worden. Het is geen staat die ‘verkregen’ wordt. Ontwaken is het wegvallen van de illusie dat er iets of iemand is die zich zou … Lees verder →

Ñāṇa-vivatti—het ontvouwen van inzicht—ontstaat niet door externe vormen, maar door het wegvallen van onwetendheid (avijjā; avidyā).  Denken dat een structuur, een lineage, een instituut, een naam, een vorm, ook maar iets kan toevoegen aan dit loslaten, is subtiel zelfbedrog (māna; id.), vermomd … Lees verder →

Wie werkelijk doordringt tot het inzicht van paṭicca-samuppāda (pratītya-samutpāda)—de wet van afhankelijk ontstaan—stapt ongemerkt een ander veld binnen. Een veld waarin niets ontstaat uit zichzelf, niets blijft zonder voorwaarden, en niets op zichzelf bestaat. Geen wezen, geen gedachte, geen vorm, geen wereld. … Lees verder →

Stilte is niet wat oor en brein als stil benoemen. Het is geen toestand waarin het oor geen geluid opvangt, of waarin de omgeving tot rust is gekomen. Geluiden kunnen afnemen, verdwijnen, zelfs volledig uitblijven—en toch kan de geest luid … Lees verder →

Er zijn sferen van zinnelijk genot (kāmadhātu), van verfijnde vorm (rūpadhātu), en zelfs van louter bewustzijn zonder vorm (arūpadhātu)—maar hoe stil of verheven ook, het blijven gebieden van ‘worden’ (bhava), van ontstaan en vergaan, van voorwaardelijkheid. Wie werkelijk bevrijd is, laat ook het hemelse los. Niet uit … Lees verder →

Matthew Flickstein: ❛ Elk inzicht ontstaat als een directe ervaring. En niet door redenering of door te ‘zoeken’ naar een inzicht. Wanneer de juiste oorzaken en voorwaarden zich manifesteren volgen de inzichten spontaan.❜ Inzicht ontstaat niet uit denken. Het is … Lees verder →

In aansluiting op de vorige beschouwing over ‘punabbhava’ als verschijnsel in de Pāli-canon, snijdt deze tekst dieper: weg van elke theoretische of doctrinaire benadering, naar het onontkoombaar zien van wat zich hier en nu voltrekt.  De gebruikelijke vertaling van punabbhava als ‘wedergeboorte’ verdient hier … Lees verder →

Lijden (dukkha; duḥkha) is iets waar we niet omheen kunnen. Het maakt integraal deel uit van ons mens-zijn. Net zoals vergankelijkheid (anicca; anitya) en het zelfloze (anattā; anātman). Lijden dient zich aan in talloze vormen: verlies, onzekerheid, verwarring, eenzaamheid. Soms subtiel als een onrustige … Lees verder →

Een kalyāṇamitta stelt dat zekerheid onmisbaar is op het pad van de Dhamma. Dat men zonder vaste overtuiging het ‘doel’ niet kan bereiken.  In de Abhidhamma wordt die innerlijke zekerheid omschreven met het begrip adhimokkha—een mentale factor die staat voor vastberadenheid, voor een diepgewortelde helderheid in … Lees verder →

Soms zoekt een mens naar structuren, tradities… naar vormen waarin hij zich gedragen voelt—een gemeenschap, een leer, een organisatie. Iets dat richting geeft, houvast biedt, betekenis schenkt.  De Boeddha heeft daar geen afkeuring voor uitgesproken. Hij zag helder hoe het … Lees verder →

Er is een subtiele honger in het hart van het bestaan. Geen schreeuw, geen lawaai, maar een streven. Een neiging om iets te zijn, iets te worden, iets te betekenen. De Boeddha noemde het ‘dorst’ (taṇhā). Alsof het NU-moment niet volstaat. … Lees verder →