Het begrip ‘getuige zijn’ (E. ‘bearing witness’) heeft een specifieke betekenis binnen het meditatieproces, o.m. in de context van vipassana-meditatie. Vipassana is een vorm van meditatie die gericht is op inzicht in de ware aard van de werkelijkheid en het begrijpen van de aard van lijden en bevrijding, zoals onderwezen door de Boeddha.
‘Getuige zijn’ in de context van vipassana-meditatie verwijst naar het proces waarbij beoefenaars getuige zijn van hun eigen ervaringen, gedachten, gevoelens, gewaarwordingen en emoties op een objectieve en onbevooroordeelde manier. De techniek bestaat erin de continue stroom van bewustzijn, die zich constant aan de yogi presenteert, aandachtig te observeren zonder dat hij zich ermee identificeert of oordelen velt.
Op deze manier wordt op een non-verbale manier bewustzijn ontwikkeld en directe ervaring gecultiveerd. Door getuige te zijn van gedachten, gevoelens, gewaarwordingen en emoties zonder erop te reageren of eraan vast te houden, krijgt de beoefenaar inzicht in de vergankelijke, voorwaardelijke en onpersoonlijke aard van alle ervaringen. Dit inzicht leidt tot een dieper begrip van de aard van lijden en tot bevrijding (P. nibbana) door het loslaten van verlangen en hechting.
In concreto is ‘getuige zijn’ in vipassana-meditatie een proces van zelfobservatie en zelfonderzoek dat tot spirituele groei en inzicht in de aard van de werkelijkheid leidt.
Vipassana vormt een centraal element in de boeddhistische meditatieve praktijk. Het helpt de dhammanuvatti om enerzijds de illusie van een vast, onveranderlijk zelf te doorzien en anderzijds het lijden te onderkennen dat voortspruit uit gehechtheid aan zelfbeelden.
