Hechting aan opvattingen, dogmatisme en sektarisme
Dogmatische gesprekken dienen de Dhamma niet. Wanneer een dialoog verschuift van een gezamenlijke inspanning om helder te zien naar een defensieve poging om een vaststaande opvatting te beschermen, gaat het niet langer om bevrijding maar om een vorm van identiteitshechting die de blik vertroebelt.
Het vastklampen aan een leer—diṭṭhupādāna (*)—is slechts een andere vorm van begeerte. Wanneer mensen zich blind hechten aan hun traditie of hun commentaren, verdedigen ze niet de waarheid, maar hun eigen conceptuele territorium, hun onaantastbaar geacht condominium. Zulke sektarische houding is onverenigbaar met het Ongeborene, dat voorbij alle systemen en definities ligt.
Je hebt geen toestemming van iemand nodig om te spreken vanuit inzicht, of om taal te gebruiken die voortkomt uit je eigen contemplatieve inzicht. Dhamma kan door geen enkele groep toegeëigend worden.
Er bestaat ook geen verplichting om in discussie te gaan met wie hardnekkig aan starre opvattingen vasthoudt. Afstand nemen van dergelijke gesprekken is geen afkeer, maar een uitdrukking van juiste energie en juiste omgang. Het beschermt de subtiliteit van inzicht tegen het meegesleurd worden in tribale argumenten. Zoals de Boeddha aanraadde, is het wijs om te vermijden wat de geest vertroebelt en het gezelschap op te zoeken dat inzicht ondersteunt.
Soms is de meest vaardige reactie op dogmatisme en sektarisme niet argumenteren maar verdergaan en loslaten. In het verlaten van de arena sluit je geen deur; je beschermt de openheid waarin werkelijk begrip kan oplichten.
________
(*) Diṭṭhupādāna (Skt. dṛṣṭyupādāna) betekent ‘hechting aan opvattingen’ of ‘vastklampen aan zienswijzen’. Het is één van de vier vormen van upādāna (hechting, vastgrijpen) die volgens de Pāli-canon het lijden in stand houden. Deze vorm van hechting verwijst naar het identificeren met of verdedigen van overtuigingen, filosofische systemen, doctrinaire standpunten of wereldbeelden, waardoor de geest niet vrij kan zien wat zich werkelijk voordoet.
