Ieder is zijn eigen beschermer
In de Dhammapada, Vers 160, zegt de Boeddha: ❛ Attā hi attano nātho — Ieder is zijn eigen beschermer.❜
Deze woorden nodigen uit tot diepe bezinning. Vaak kijken we naar buiten voor bescherming: een leraar, een sangha, een traditie, een stroming, een hogere macht. De Boeddha wijst in dit vers naar binnen, naar de bron die niet buiten ons te vinden is.
Wat bedoelt hij met deze uitspraak? Niet dat we afgesneden zouden zijn van anderen, niet dat we een geïsoleerd ‘zelf’ moeten beschermen. Het gaat erom dat niemand anders ons het pad kan doen bewandelen. Geen god, geen meester, geen vriend kan voor ons zien, loslaten of ons tot ontwaken brengen. Anderen kunnen ons inspireren, begeleiden, troosten, maar de beslissende stap ligt in onszelf en bij onszelf.
Ware bescherming is geen muur die ons afschermt, maar helderheid—inzicht dat ons bevrijdt van de vergiften van onwetendheid, verlangen en afkeer. Wanneer we die vergiften niet meer voeden, hoeven we niets meer te vrezen. Dan blijkt dat de diepste beschermer niet iets of iemand buiten ons is, maar de rijping van inzicht in ons eigen hart.
In die betekenis is ‘Attā hi attano nātho’ geen aansporing tot zelfzucht, maar tot verantwoordelijkheid. De Boeddha wijst erop dat de mens zelf de grond in zich draagt voor zijn bevrijding. Iedereen kan de richting kiezen waarin hij of zij leeft: naar gehechtheid of naar bevrijding, naar onwetendheid of naar inzicht.
Wanneer dit besef indaalt, krijgt de weg een andere kleur. Dan is bescherming geen afhankelijkheid meer, maar vertrouwen in het vermogen van het hart om wakker te worden. We zijn onze eigen beschermer, omdat niemand het licht van bevrijding voor ons kan ontsteken.
De woorden van de Boeddha nodigen uit tot stilte. Ze leggen de nadruk niet op een externe toevlucht, maar op de levende werkelijkheid van ons eigen bewustzijn. Daar, in de innerlijke helderheid die vrij is van illusie, wordt duidelijk wat bescherming werkelijk betekent: niet een muur die omsluit, niet een omhulsel dat verstikt, maar een bevrijding die alles opent.
