Categorie archieven: Uncategorized

Een kalyāṇamitta schreef mij: “Wie de ware weg heeft gevonden is het spoor bijster.” Dit zinnetje bleef hangen. Niet om uitgelegd te worden, maar om te rijpen. Als een zaadje. Zolang er een spoor is, loopt er iemand. Zolang er een weg is, is … Lees verder →

De leer van de Boeddha is geen systeem dat men moet beheersen, maar een weg van bevrijding die zich voltrekt door inzicht. Zij laat zich niet herleiden tot één tekst. En toch zijn er uitspraken waarin alles samenvalt, niet door … Lees verder →

Er is aandacht (sati; smṛti) voor het lichaam, voor de adem die komt en gaat, voor gewaarwordingen, hier en nu. Dat is niet gering. Het lichaam wordt op deze manier opnieuw bewoond, wordt uit de verstrooiing gehaald, teruggebracht naar nabijheid. En toch … Lees verder →

Ontwaken—wakker worden—is iets wat zich niet laat uitbesteden. Het is geen overdracht, geen gift, geen ervaring die van buitenaf wordt aangereikt. Wat zich toont, wordt ontvouwd door de beoefenaar zelf. Niet als een prestatie, als een resultaat van iemand of … Lees verder →

Deze woorden van de Boeddha klinken eenvoudig, bijna streng. Ze laten zich niet gemakkelijk inpassen in troostende ideeën of spirituele beloftes. En toch openen ze een ruimte van grote zachtheid. Niet omdat ze zekerheid bieden, maar omdat ze uitnodigen tot … Lees verder →

❛ Verifieer zélf ❜, zei de Boeddha tot zijn volgelingen, ❛ of datgene wat ik vertel met waarheid correspondeert.❜ Ehipassiko—❛ Kom en zie.❜ Dingen zijn niet ‘waar’ omdat de Boeddha het zegt. Ze zijn ‘waar’ omdat ze met waarheid overeenstemmen. En ze … Lees verder →

Een kalyāṇamitta vraagt me om nog eens precies uit te leggen wat de Boeddha bedoelt met het Ongeborene. In de Udāna 8.3 zegt de Boeddha het volgende:  ❛ Er is, monniken, het Ongeborene, het niet-gewordene, het niet-geschapene, het niet-geconditioneerde. Als, monniken, dit Ongeborene, dit niet-gewordene, dit … Lees verder →

Soms spreken we over ontwaken alsof het een eindpunt is, een plaats waar de beoefenaar moet aankomen, een resultaat dat ooit bereikt wordt. Alsof de weg ergens naartoe leidt. In de Dhamma wordt ontwaken niet zo begrepen. Ontwaken is geen doel … Lees verder →

Voor we over verlangen spreken, wil ik heel even stilstaan bij het eenvoudige gegeven dat het leven niet vrij is van lijden. Dit is de Eerste Edele Waarheid (dukkha sacca; duḥkha satya). Het lijden waar de Boeddha op doelt is niet noodzakelijk … Lees verder →

De historische Boeddha was een meester in helder spreken, maar ook in het benutten van het taalveld waarin hij zich bevond. Om zijn leer aanschouwelijk te maken, gebruikte hij filosofische en religieuze begrippen die gangbaar waren in zijn tijd. Hij … Lees verder →

Wanneer we naar het heden kijken, blijkt het vaak al gevormd door het verleden. Wat zich nu toont, wordt haast ongemerkt gelezen door herinnering, verwachting en gewoonte. Zo wordt het huidige moment zelden echt ontmoet; het wordt voortgezet, verklaard, ingevuld. … Lees verder →

Er zijn woorden die eerder fluisteringen zijn dan begrippen. Bodhicitta is zo’n woord. Het laat zich niet vastleggen in definities, want elke omschrijving lijkt te groot voor het kleine hart en tegelijk te klein voor wat oneindig is.  Het raakt een … Lees verder →

De Dhamma is geen bezit van iets of iemand. Wie haar vastgrijpt— als identiteit, rol, vertegenwoordiging of structuur—heeft haar gemist. De Dhamma is geen identiteit. Zij is het loslaten van elke identiteit. Wie zich met de Dhamma vereenzelvigt, maakt haar tot iets wat zij niet is. … Lees verder →

Er leeft in de beoefening een hardnekkig misverstand, vaak subtiel en zelden uitgesproken: dat inzicht iets is wat verworven wordt, dat zien iets is wat verfijnd of verheven moet worden, dat gewaar zijn gradueel beter kan worden. Dit misverstand wortelt … Lees verder →

Tegendraadsheid als inzicht De Dhamma is niet wat we meestal verwachten. Ze nestelt zich niet vanzelf in wat gangbaar is, noch bevestigt ze de vanzelfsprekendheden van de wereld. Integendeel, vanaf haar oorsprong beweegt de Dhamma zich tegendraads, niet uit verzet, maar uit helderheid. Ze … Lees verder →