VIPASSANA- MEDITATIE
In de Brahma Samyutta, Samyutta Nikaya (SN 6.15) zegt de Boeddha het volgende:
❛ Vergankelijk zijn de dingen die ons bezielen, onderworpen aan ontstaan en aan vergaan. Na ontstaan te zijn, vergaan ze weer. Het verlangen ernaar tot rust te brengen, is nibbana. ❜
❡
Ga naar een vredige plek… Zonder je mentaal en lichamelijk af. Zet je neer op de grond met gekruiste benen. Of op een kussentje, een zitbankje of een stoel.
Ga comfortabel zitten… in de meditatiehouding die het beste bij je past…
Hou je rug recht… Hoofd, nek en ruggengraat in één loodlijn… Hou je ogen en mond zachtjes gesloten… En zit onbewogen…, onverstoorbaar als een rots, als een berg… Zit waardig…, soeverein als een Boeddha.
Zit relax… Zit… En blijf zo zitten…, wat er ook gebeurt…, wat je ook over- komt…, wat je ook hoort…, wat je ook voelt…, blijf zitten… Op deze manier zonder je je mentaal en fysiek af.
Wees stil… en observeer…, accepteer je realiteit…, blijf in wat écht is…, Verlies je niet in allerlei verhaaltjes en drama’s… voel énkel je ademhaling zoals zij zich op dit ogenblik aan jou presenteert…
Vestig je aandacht op het punt waar de ademhaling binnenkomt en weer buitengaat… op het kleine, driehoekige gebied dat gevormd wordt door de bovenlip en de ingang van de neusgaten… Parimukham… De anapana-plek… Probeer deze plek zo nauwkeurig mogelijk te bepalen…
Wanneer je een probleem hebt om deze plek juist te bepalen haal gewoon een paar keer diep adem…
Observeer op deze plek de adem zoals hij is…, zoals hij zich werkelijk, op dít moment, aan je presenteert… De adem zoals hij ís…, de natuurlijke adem…, de normale adem…, de objectieve adem… De adem as it is…
Adem in… Adem uit… Heel bewust van elke inkomende en elke uitgaande adem. Gewoon in- en uitademen zonder iets te forceren. Elke bewuste inademing en elke bewuste uitademing houdt je in het heden. In het hier-en-nu… In dit moment… In het NU.
Zo verblijf je helder bewust in het heden… Zo blijf je bij datgene wat zich in dít moment aan je presenteert, zonder je te irriteren over wat dan ook… Besef dat het heden de énige échte werkelijkheid is… Besef dat je uitsluitend in het heden tot spirituele groei kunt komen.
Zo ga je voorbij aan het piekeren over het verleden… Over de rusteloosheid die gedachten over de toekomst met zich brengen. Luister naar je hart…, naar je intuïtie…, luister niet naar je hoofd…, je hoofd creëert slechts angsten en dromen…, piekeren en stress… laat angsten en dromen achter je… Laat ze los…
Dit is wat de Bhaddekaratta-Sutta leert.
Blijf bewust in- en uitademen… Geef je over aan je adem… Laat je dragen door je ademhaling… Kijk niet mentaal rond… Hou énkel bewuste aandacht op élke adem… Enkel wanneer je je bewust bent van de adem, lééf je… Wéét je dat je leeft… Op dít moment… Op élk moment.
Bewuste aandacht.
Observeer de adem ‘links’ wanneer hij door het linkse neusgat binnenkomt en door het linkse neusgat weer buitengaat… Observeer de adem ‘rechts’ wanneer hij door het rechtse neusgat binnenkomt en door het rechtse neusgat weer buitengaat… Wanneer de adem door beide neusgaten binnenkomt en door beide neusgaten weer buitengaat, observeer hem dan als dusdanig…
…. Wees aandachtig op elke adem…, wees énkel aandachtig…, doe verder niets…, doe verder absoluut niets… Alléén aandacht…, énkel bewuste aandacht.
… Wees constant aandachtig op de inkomende adem…, wees constant aandachtig op de uitgaande adem…, op de inkomende adem…, op de uitgaande adem…
… Hou je aandacht vast op de ademhaling…, hou je aandacht rotsvast gefixeerd op de ademhaling… in het kleine, driehoekige gebied gevormd door de bovenlip en de neusgaten…. Hou je aandacht daar onwrikbaar vast…, je aandacht… onverzettelijk als de aandacht van een portier…, van een nachtwaker…, onverzettelijke aandacht op íedere adem die de neusgaten binnenkomt…, onverzettelijke aandacht op íedere adem die de neusgaten verlaat…
… Inkomende adem… uitgaande adem…, natuurlijke adem…, uitsluitend adem…, niets ánders dan adem… Wanneer de aandacht afgedwaald is, breng je haar zachtjes terug naar de plek waar zij binnenkomt en weer buitengaat…
… Blijf bij je adem…, aandachtig…, alert…, waakzaam…. Aandachtig…, alert…, waakzaam op élke inademing, diep of geagiteerd… Aandachtig…, alert…, waakzaam op élke uitademing, diep of geagiteerd…
Heb énkel aandacht op de inkomende en uitgaande adem: géén concepten…, geen verwoording (mantra’s)…, géén visualisatie (beelden)…, géén speculatie (concepten)…, géén inbeelding (geloof)… Énkel bewuste adem. Zo zal elke inkomende en elke uitgaande adem een brug vormen tussen lichaam en geest…
Dwing je geest om bij de les te blijven… Hou op in onachtzaamheid te leven… Verplicht je geest om constant bij de adem te blijven… Steeds opnieuw… vastbesloten… Adhitthana… Laat niet toe dat je geest begint te ‘wandelen’… En gebeurt het toch, breng dan je aandacht minzaam terug naar de ademhaling… Stel gewoon vast dat de adem is afgedwaald en breng vervolgens de aandacht terug naar de adem… zónder enig oordeel… zónder zelfkritiek…
Wanneer je diep inademt, wéét dan dat je diep inademt… Wanneer je diep uitademt, wéét dan dat je diep uitademt…
Wanneer je geagiteerd (oppervlakkig) inademt, wéét dan dat je geagiteerd inademt… Wanneer je geagiteerd (oppervlakkig) uitademt, wéét dan dat je geagiteerd uitademt…
Ga nu een stap verder in je beoefening.
Blijf de aandacht vestigen op de inkomende en uitgaande adem terwijl je tezelfdertijd de cyclus van je ademhaling volgt… het hele proces van je ademhaling… het begin…, het midden… en het einde… Je volgt deze cyclus, dit proces op de anapana-plek… Je volgt de ademhaling niet doorheen je lichaam. Je volgt de cyclus énkel op de plek waar de adem in je lichaam binnenkomt en buitengaat.
Observeer deze cyclus… dit continu proces van de ademhaling: de inkomende adem, het pauze-punt (het ‘omkeerpunt’ van inkomende naar uitgaande adem), de uitgaande adem en het pauze-punt (het ‘omkeerpunt’ van uitgaande naar inkomende adem).
Blijf voortdurend deze ademcyclus volgen op de anapana-plek… Na enige tijd zal je ervaren hoe dit proces van de ademhaling je hele lichaam verzadigt… Je ervaart je hele lichaam… Wees je ervan bewust hoe de ademhaling je hele lichaam stilaan verzadigt.
Blijf je aandacht op de inkomende en uitgaande adem combineren mét de aandacht op het proces van de ademhaling… Je bewuste aandacht op de ademhaling loopt synchroon met je bewuste aandacht op de ademhalingscyclus…
En plots… ben je volledig één met je adem: je wordt de adem; er is niets anders dan de adem… Je wordt de adem; er is niets anders dan de adem. Adem en lichaam zijn één… Van zodra je volledig adem wordt, verdwijnt ‘jouw’ wereld… De hele wereld wordt jouw adem… Alle agitatie valt weg…
Nu het lichaam rustiger wordt, wordt ook de adem rustiger… Hoe subtieler de adem wordt, hoe rustiger en vrediger het lichaam wordt…
De eerste vier instructies van de Anapana-Sutta brengen je lichaam tot rust.
❡
Blijf bewust in- en uitademen… In…, uit…, in…, uit…
Oefen je om vreugde te ervaren, terwijl je inademt… Oefen je om vreugde te ervaren, terwijl je uitademt…
Oefen je om geluk te ervaren, terwijl je inademt,… Oefen je om geluk te ervaren, terwijl je uitademt…
De vreugde en het geluk die je ervaart terwijl je in- en uitademt, zijn een rechtstreeks gevolg van de realisatie van de eerste vier instructies…
Word je bewust, terwijl je inademt, van al je gewaarwordingen (fysiek) en gevoelens (mentaal)…. Word je bewust, terwijl je uitademt, van al je gewaarwordingen en gevoelens… Gewaarwordingen doen zich voor óp of ín of doorheen je lichaam, in de realiteit van dít moment…, én van moment tot moment… Alle zintuiglijke ervaringen manifesteren zich ín of óp of doorheen je lichaam…
… Deze individuele gewaarwordingen kunnen álles zijn…, werkelijk álles: zij kunnen hitte zijn…, koude…, jeuk… druk…, pijn…, kloppen…, tintelen…, prikkelen…, bonzen… Zij kunnen een gevoel van lichtheid zijn…, een gevoel van zwaarte…, van samentrekken…, van uitzetten… Deze gewaarwordingen kunnen het hele lichaam beslaan…, ze kunnen eveneens een kleine oppervlakte van het lichaam innemen… Ze kunnen zich ín, óp of doorheen het hele lichaam afspelen…
Deze gewaarwordingen kunnen aangenaam zijn…, onaangenaam…, of neutraal… Als ze aangenaam zijn, wees je er dan bewust van… Zijn ze onaangenaam, wees je daar ook bewust van… En als ze noch aangenaam, noch onaangenaam zijn eveneens…
… Wees je bewust van ál deze gewaarwordingen die zich voordoen óp of ín of doorheen je lichaam, in de realiteit van dít moment, én van moment tot moment…
Breng de gewaarwordingen tot rust terwijl je inademt… Breng de gewaarwordingen tot rust terwijl je uitademt…
❡
Blijf bewust in- en uitademen.
Wees bewust van je geest terwijl je inademt… Wees bewust van je geest terwijl je uitademt… Wees je in het bijzonder bewust van de ‘geestestoestand’ waarin je geest zich bevindt…, bewust van de geestestoestand in dít moment…
Is je geest begerig…, of boosaardig…, of onwetend…, of kalm…, of verstrooid…, of ‘ruim’ genoeg om de materiële jhana’s te beoefenen… of ‘verheven’ om de immateriële jhana’s te pratikeren…, of geconcentreerd…, of bevrijd van alle bezoedelingen?
Zie hoe je geest reageert op onrust… zie de onvoorspelbaarheid van de geest in relaties… Zie hoe de geest neigt naar identificatie…
Zie ook hoe je geest kan rusten in metta… in liefdevolle vriendelijkheid…, in karuna… in mededogen…, in mudita… in medevreugde…, in gelijkmoedigheid… in upekkha…
Besef dat je je geest tot rust en vrede moet brengen indien je dukkha wilt vernietigen… Besef dat énkel een rustige, evenwichtige, gebalanceerde geest je tot inzicht kan brengen…
Adem in en laat je geest rustig en vredig worden… Adem uit en laat je geest rustig en vredig worden…
Door de observatie van je rustige en vredige geest ontstaat concentratie. Samadhi is een geest die diep geconcentreerd is… die de jhananga’s beheerst—het richten van de aandacht op het meditatie-object i.c. op de adem (vitakka); de voortdurende, langdurige aandacht op de adem (vicara); vreugde (piti); diep meditatief geluk (sukha) en éénpuntige, opperste spirituele concentratie (ekagatta)…
Een geconcentreerde geest leidt tot een staat van diepe absorptie waardoor het diepe inzicht ontstaat dat alle fenomenen vergankelijk, onbevredigend en zelfloos zijn (P. tilakkhana)…
Maak je geest vrij terwijl je inademt… Maak je geest vrij terwijl je uitademt… Onderbreek je permanente gedachtenstroom… Zie hoe de ruimte… de spatie tussen twee gedachten steeds groter wordt. Deze ruimte…, deze spatie is je oorspronkelijke geest… je niet-geconditioneerde geest… je niet-gemanipuleerde geest… Het is deze geest die je tot bevrijding en tot zelfrealisatie zal voeren…
❡
Blijf bewust in- en uitademen.
Observeer de vergankelijkheid van de geestinhoud (objecten van de geest) terwijl je inademt… Observeer de vergankelijkheid van de geestinhoud terwijl je uitademt.
Zo zal je de wijsheid ontwikkelen die in het proces van ontstaan en vergaan verscholen zit… Adem in en zie de vergankelijkheid van alle verschijnselen (P. anicca)… Adem uit en zie de vergankelijkheid van alle verschijnselen…
Adem in en observeer het wegebben… het passieloze (P. viraga) dat ontstaat wanneer je inziet dat het geen zin heeft om je te hechten aan dergelijke vergankelijke, onbevredigende en niet-stabiele verschijnselen… Adem uit en observeer het wegebben… het passieloze dat ontstaat wanneer je inziet dat het geen zin heeft om je te hechten aan dergelijke vergankelijke, onbevredigende en niet-stabiele verschijnselen…
Adem in en observeer volkomen bevrijding (P. vimutti)… Adem uit en observeer volkomen bevrijding… Door het penetrerend inzicht in de vergankelijkheid van de dingen, in de onbevredigdheid en in de zelfloosheid ervan (P. tilakkhana) besef je dat er niets bestaat om je aan vast te klampen… De meditatie op de volkomen bevrijding zorgt ervoor dat je je bevrijdt uit je vroegere onwetendheid, verlangen en afkeer…
Observeer het loslaten (P. vossagga) bij het inademen… Observeer het loslaten bij het uitademen… Laat alle verlangen (P. tanha) los…, laat alle hechting (P. upadana) los… Laat je ‘ik’ los… Het loslaten van het ‘ik’ zal je uiteindelijk de stroom doen betreden (P. sotapatti)…
In deze stilte… in deze diepe wijsheid (P. panna)… zal je de dingen zien zoals ze werkelijk zijn… Yatha-bhuta…
Dit zal je verwezenlijken door de satipatthana-techniek. Door indringend het lichaam/geest-complex te observeren…: het lichaam…, de gewaarwordingen…, de geest…, en de geestinhoud…
❡
De Boeddha definieerde satipatthana als volgt:
‘Monniken, dit is een enige, directe, ongeëvenaarde weg die leidt tot zuivering van de wezens; tot het overstijgen van zorgen en verdriet; tot het beëindigen van dukkha en angst; tot het onder de knie krijgen van de juiste methode voor het realiseren van nibbana, namelijk door het viervoudig vestigen van opmerkzaamheid.’
En wat is de weg?
Het is de observatie van het geest/lichaam-complex vanuit vier verschillende perspectieven: het lichaam…, de gewaarwordingen…, de geest… en de objecten van de geest.
En verder de observatie van alle aspecten en facetten van deze vier perspectieven…
[de observatie van het lichaam in het lichaam]
Zo observeer…, reflecteer…, mediteer je ‘het lichaam in het lichaam’. Kaye kayanupassi… énkel op het lichaam. Het lichaam geïsoleerd van de andere drie Velden van Opmerkzaamheid: de gewaarwordingen, de geest en de geestinhoud…
Voor de eerste observatie van het lichaam in het lichaam gebruik je de ademhaling zoals beschreven in de Anapana-Sutta.
Adem bewust in… Adem bewust uit.
Wanneer je diep inademt wéét dat je diep inademt… Wanneer je diep uitademt, wéét dat je diep uitademt…
Wanneer je geagiteerd (oppervlakkig) inademt, wéét dat je geagiteerd inademt… Wanneer je geagiteerd uitademt, wéét dat je geagiteerd uitademt…
Blijf de aandacht vestigen op de inkomende en uitgaande adem terwijl je tezelfdertijd de cyclus van je ademhaling volgt… het hele proces van je ademhaling… het begin…, het midden… en het einde…
Observeer deze cyclus… dit continu proces van de ademhaling: de inkomende adem, het pauze-punt (het ‘omkeerpunt’ van inkomende naar uitgaande adem), de uitgaande adem en het pauze-punt (het ‘omkeerpunt’ van uitgaande naar inkomende adem)…
Blijf voortdurend deze ademcyclus volgen op de anapana-plek… Na enige tijd zal je ervaren hoe dit proces van de ademhaling je hele lichaam verzadigt… Je ervaart je hele lichaam… Wees je ervan bewust hoe de ademhaling je hele lichaam stilaan verzadigt.
Wanneer je inademt, ervaar je de verzadiging van je hele lichaam… Wanneer je uitademt, ervaar je de verzadiging van je hele lichaam…
Breng vervolgens, bij elke inademing, je lichaam tot rust… Breng bij elke uitademing je lichaam tot rust…
Zo observeer je het lichaam in je eigen lichaam…, zo observeer je het lichaam in het lichaam van anderen…, zo observeer je het lichaam in zowel je eigen lichaam als in het lichaam van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het vergaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van het lichaam…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van het lichaam en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op het lichaam gevestigd: ‘Zó is het lichaam!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je lichaam observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier het lichaam in het lichaam observeren.
Voor de tweede observatie van het lichaam in het lichaam verleg je de aandacht naar de lichaamshoudingen… Observeer opmerkzaam de vier basishoudingen: zitten…, staan…, liggen… en lopen.
Wéét als je zit, dat je zit… Wéét als je staat, dat je staat… Wéét als je ligt, dat je ligt… Wéét als je loopt, dat je loopt…
Observeer daarna ook alle andere secundaire lichaamshoudingen die je aanneemt… In welke houding je lichaam zich ook bevindt, je bent je er bewust van…
Wees je bewust van het ontstaan en vergaan van elke lichaamshouding… Ontstaan en vergaan als wezenskenmerk. Niets vast… Alles snel veranderend en vergankelijk… Verschijnen en verdwijnen als karakteristiek…
Zo observeer je het lichaam in je eigen lichaam…, zo observeer je het lichaam in het lichaam van anderen…, zo observeer je het lichaam in zowel je eigen lichaam als in het lichaam van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het vergaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van het lichaam…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van het lichaam en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op het lichaam gevestigd: ‘Zó is het lichaam!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je lichaam observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier het lichaam in het lichaam observeren.
Voor de derde observatie van het lichaam in het lichaam verleg je de aandacht naar de vergankelijkheid van de lichaamshandelingen.
Naast de loutere observatie van de lichaamshoudingen die van moment tot moment veranderen in de vorige observatie richt je nu je aandacht op de intentionele handelingen.
Observeer helder bewust… helder wetend… wanneer je voor- of achteruit loopt… Voor je kijkt of opzij kijkt… Je aankleedt en op weg gaat… De ledematen buigt of strekt… Eet of drinkt, kauwt of proeft… Je ontlast of urineert… Observeer alle lichaamshandelingen helder bewust… helder wetend… met een diepgaand begrip van vergankelijkheid…
Zo observeer je het lichaam in je eigen lichaam…, zo observeer je het lichaam in het lichaam van anderen…, zo observeer je het lichaam in zowel je eigen lichaam als in het lichaam van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het vergaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van het lichaam…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van het lichaam en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op het lichaam gevestigd: ‘Zó is het lichaam!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je lichaam observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier het lichaam in het lichaam observeren.
Bij de vierde observatie van het lichaam in het lichaam gaat je aandacht naar de anatomische delen waaruit je lichaam is samengesteld.
Bekijk je lichaam als een verzameling elementen (hoofd- en huidhaar; nagels; tanden; huid; vlees; pezen; botten; bloed; pus; urine…) die in een huidzak (het lichaam) met twee openingen worden bijeengehouden…
Zo observeer je het lichaam in je eigen lichaam…, het lichaam in het lichaam van anderen…, het lichaam in zowel je eigen lichaam als in het lichaam van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… met alle aspecten en dimensies…
Zo observeer je het lichaam in je eigen lichaam…, zo observeer je het lichaam in het lichaam van anderen…, zo observeer je het lichaam in zowel je eigen lichaam als in het lichaam van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het vergaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van het lichaam…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van het lichaam en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op het lichaam gevestigd: ‘Zó is het lichaam!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je lichaam observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier het lichaam in het lichaam observeren.
De vijfde observatie van het lichaam in het lichaam legt de opmerkzaamheid op de elementen.
Bekijk je lichaam als opgedeeld in zijn vier basis-elementen: aarde, water, vuur en lucht… Vlug zal je ook bij deze reflectie tot de vaststelling komen dat je lichaam geen enkele wezenlijke kern in zich draagt… je lichaam is slechts een verzameling van ‘elementen’ die veranderen van moment-tot-moment… Deze beschouwing leidt ertoe dat je het lichaam niet meer beschouwt als een ‘ik’…, een ‘mij’… of een ‘mijn’…
Zo observeer je het lichaam in je eigen lichaam…, zo observeer je het lichaam in het lichaam van anderen…, zo observeer je het lichaam in zowel je eigen lichaam als in het lichaam van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het vergaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van het lichaam…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van het lichaam en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op het lichaam gevestigd: ‘Zó is het lichaam!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je lichaam observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier het lichaam in het lichaam observeren.
Bij de zesde observatie van het lichaam in het lichaam vestig je de aandacht op de negen knekelvelden. Het is de reflectie op negen verschillende ontbindingsfasen die het lijk transformeert tot stof…
Beschouw het dode lichaam dat op een knekelveld geworpen is en daar ligt… één dag dood…, twee dagen dood…, drie dagen dood… Opgezwollen… donkerblauw geworden… in staat van ontbinding… Beschouw dit dode lichaam en denk: ‘dit lichaam van mij wacht hetzelfde lot…, het zal net zo worden…, het kan dit lot niet ontlopen…’
Zo observeer je het lichaam in je eigen lichaam…, zo observeer je het lichaam in het lichaam van anderen…, zo observeer je het lichaam in zowel je eigen lichaam als in het lichaam van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het vergaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van het lichaam…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van het lichaam en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op het lichaam gevestigd: ‘Zó is het lichaam!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je lichaam observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier het lichaam in het lichaam observeren.
Beschouw het dode lichaam dat op een knekelveld geworpen is en daar door kraaien…, raven…, honden… en door verschillende andere soorten dieren wordt aangevreten en denk: ‘dit lichaam van mij wacht hetzelfde lot…, het zal net zo worden…, het kan dit lot niet ontlopen…’
Zo observeer je het lichaam in je eigen lichaam…, zo observeer je het lichaam in het lichaam van anderen…, zo observeer je het lichaam in zowel je eigen lichaam als in het lichaam van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het vergaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van het lichaam…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van het lichaam en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op het lichaam gevestigd: ‘Zó is het lichaam!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je lichaam observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier het lichaam in het lichaam observeren.
Beschouw het dode lichaam dat op een knekelveld geworpen is en kijk naar dit lijk waarvan nog slechts een geraamte overblijft… met wat vlees en bloed eraan… bijeengehouden door pezen en denk: ‘dit lichaam van mij wacht hetzelfde lot…, het zal net zo worden…, het kan dit lot niet ontlopen…’
Zo observeer je het lichaam in je eigen lichaam…, zo observeer je het lichaam in het lichaam van anderen…, zo observeer je het lichaam in zowel je eigen lichaam als in het lichaam van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het vergaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van het lichaam…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van het lichaam en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op het lichaam gevestigd: ‘Zó is het lichaam!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je lichaam observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier het lichaam in het lichaam observeren.
Beschouw het dode lichaam dat op een knekelveld geworpen is en kijk naar dit lijk waarvan nog slechts een geraamte overblijft, zonder enig vlees, maar besmeurd met bloed en bijeengehouden door pezen en denk: ‘dit lichaam van mij wacht hetzelfde lot…, het zal net zo worden…, het kan dit lot niet ontlopen…’
Zo observeer je het lichaam in je eigen lichaam…, zo observeer je het lichaam in het lichaam van anderen…, zo observeer je het lichaam in zowel je eigen lichaam als in het lichaam van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het vergaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van het lichaam…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van het lichaam en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op het lichaam gevestigd: ‘Zó is het lichaam!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je lichaam observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier het lichaam in het lichaam observeren.
Beschouw het dode lichaam dat op een knekelveld geworpen is en kijk naar dit lijk waarvan nog slechts een geraamte overblijft, zonder enig vlees of bloed en bijeengehouden door pezen en denk: ‘dit lichaam van mij wacht hetzelfde lot…, het zal net zo worden…, het kan dit lot niet ontlopen…’
Zo observeer je het lichaam in je eigen lichaam…, zo observeer je het lichaam in het lichaam van anderen…, zo observeer je het lichaam in zowel je eigen lichaam als in het lichaam van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het vergaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van het lichaam…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van het lichaam en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op het lichaam gevestigd: ‘Zó is het lichaam!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je lichaam observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier het lichaam in het lichaam observeren.
Beschouw het dode lichaam dat op een knekelveld geworpen is en kijk naar dit lijk dat uiteengevallen is tot losse beenderen die in alle richtingen verspreid liggen…, een botje van een hand hier…, een voetbotje daar…, hier een enkelbot…, daar een kniebot…, hier een dijbeen en daar een bekkenbeen…, hier een bot uit de wervelkolom en daar een uit de rug…, en daar weer een schouderbot…, hier een keelbeentje, daar een kaakbeen…, hier een tandbeen en daar een schedelbot… en denk: ‘dit lichaam van mij wacht hetzelfde lot…, het zal net zo worden…, het kan dit lot niet ontlopen…’
Zo observeer je het lichaam in je eigen lichaam…, zo observeer je het lichaam in het lichaam van anderen…, zo observeer je het lichaam in zowel je eigen lichaam als in het lichaam van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het vergaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van het lichaam…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van het lichaam en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op het lichaam gevestigd: ‘Zó is het lichaam!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je lichaam observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier het lichaam in het lichaam observeren.
Beschouw het dode lichaam dat op een knekelveld geworpen is en kijk naar dit lijk waarvan de uiteengevallen beenderen verbleekt zijn als een schelp en denk: ‘dit lichaam van mij wacht hetzelfde lot…, het zal net zo worden…, het kan dit lot niet ontlopen…’
Zo observeer je het lichaam in je eigen lichaam…, zo observeer je het lichaam in het lichaam van anderen…, zo observeer je het lichaam in zowel je eigen lichaam als in het lichaam van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het vergaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van het lichaam…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van het lichaam en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op het lichaam gevestigd: ‘Zó is het lichaam!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je lichaam observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier het lichaam in het lichaam observeren.
Beschouw het dode lichaam dat op een knekelveld geworpen is en kijk naar dit lijk, gereduceerd tot een hoop botten van méér dan een jaar oud en denk: ‘dit lichaam van mij wacht hetzelfde lot…, het zal net zo worden…, het kan dit lot niet ontlopen…’
Zo observeer je het lichaam in je eigen lichaam…, zo observeer je het lichaam in het lichaam van anderen…, zo observeer je het lichaam in zowel je eigen lichaam als in het lichaam van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het vergaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van het lichaam…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van het lichaam en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op het lichaam gevestigd: ‘Zó is het lichaam!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je lichaam observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier het lichaam in het lichaam observeren.
Beschouw het dode lichaam dat op een knekelveld geworpen is en kijk naar dit lijk waarvan de botten weggerot en vergaan zijn tot poeder en denk: ‘dit lichaam van mij wacht hetzelfde lot…, het zal net zo worden…, het kan dit lot niet ontlopen…’
Zo observeer je het lichaam in je eigen lichaam…, zo observeer je het lichaam in het lichaam van anderen…, zo observeer je het lichaam in zowel je eigen lichaam als in het lichaam van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het vergaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van het lichaam…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van het lichaam en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op het lichaam gevestigd: ‘Zó is het lichaam!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je lichaam observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier het lichaam in het lichaam observeren.
Mediteer aandachtig op de onvermijdelijkheid van je dood… ‘Ook dit lichaam is van dien aard…, ook dit lichaam zal zo worden…, ook dit lichaam kan aan dit lot niet ontkomen…’
Het ontstaan en vergaan van het lichaam is een grote les in nederigheid… Realiseer in deze meditatie de tilakkhana… de drie kenmerken van alle geconditioneerde dingen: vergankelijkheid…, onbevredigdheid… en zelfloosheid… Anicca… Dukkha… Anatta…
Zo observeer je het lichaam in je eigen lichaam…, zo observeer je het lichaam in het lichaam van anderen…, zo observeer je het lichaam in zowel je eigen lichaam als in het lichaam van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het vergaan van het lichaam…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van het lichaam…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van het lichaam en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op het lichaam gevestigd: ‘Zó is het lichaam!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je lichaam observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier het lichaam in het lichaam observeren.
❡
[de observatie van de gewaarwordingen in de gewaarwordingen]
Zo observeer…, reflecteer…, mediteer je op ‘de gewaarwordingen in de gewaarwordingen’ (P. vedanasu vedananupassi)… énkel op de gewaarwordingen en gevoelens. De gewaarwordingen en gevoelens geïsoleerd van de drie andere Velden van Opmerkzaamheid: lichaam, geest en geestinhoud…
Gewaarwordingen kunnen álles zijn…, werkelijk álles: zij kunnen hitte zijn…, koude…, jeuk… druk…, pijn…, kloppen…, tintelen…, prikkelen…, bonzen… Zij kunnen een gevoel van lichtheid zijn…, een gevoel van zwaarte…, van samentrekken…, van uitzetten… Gewaarwordingen kunnen het hele lichaam beslaan… of ze kunnen zich manifesteren op een kleine oppervlakte van het lichaam… Ze kunnen zich ín, óp of doorheen het hele lichaam afspelen…
Observeer aandachtig…, alert…, waakzaam álle gewaarwordingen die zich, door de steeds wijzigende ademstroom, voordoen op het kleine driehoekige gebied gevormd door de bovenlip en de neusgaten (P. pari- mukham)… Breid daarna je aandacht uit naar alle gewaarwordingen ín of óp of doorheen je lichaam… Je bent gelijkmoedig bewust van álle gewaarwordingen die zich voordoen… álles wát je voelt ín of óp of doorheen je lichaam… Álles wat je voelt…, álles wat je ervaart… in de realiteit van dít moment… én van moment tot moment…
Wanneer je een aangename gewaarwording (P. sukha vedana) ervaart, wees je er dan bewust van dat je een aangename gewaarwording ervaart…
Evenzo, wanneer je een onaangename gewaarwording (P. dukkha vedana) ervaart, wees je er dan bewust van dat je een onaangename gewaarwording ervaart…
Wanneer je een neutrale gewaarwording (P. adukkhamasukha vedana) ervaart… een gewaarwording die noch aangenaam, noch onaangenaam is… wees je er bewust van dat je een neutrale gewaarwording ervaart…
Hetzelfde geldt voor een aangename gewaarwording met gehechtheid (P. samisa sukha vedana)… of een aangename gewaarwording zonder gehechtheid (P. niramisa sukha vedana)…
Een onaangename gewaarwording met gehechtheid (P. samisa dukkha vedana)… of een onaangename gewaarwording zonder gehechtheid (P. niramisa dukkha vedana)…
Een neutrale gewaarwording met gehechtheid (P. samisa adukkhamasukha vedana)… of een neutrale gewaarwording zonder gehechtheid (P. niramisa adukkhamasukha vedana)…
Wanneer je een aangenaam gevoel (P. somanassa vedana) ervaart, wees je er dan bewust van dat je een aangenaam gevoel ervaart…
Wanneer je een onaangenaam gevoel (P. domanassa vedana) ervaart, wees je er dan bewust van dat je een onaangenaam gevoel ervaart…
Wanneer je een neutraal gevoel (P. upekkha vedana) ervaart… een gevoel dat noch aangenaam, noch onaangenaam is…, wees je er dan bewust van dat je een neutraal gevoel ervaart…
… Wees je bewust van ál deze gewaarwordingen die zich voordoen óp of ín of doorheen je lichaam, in de realiteit van dít moment, én van moment tot moment…
… Besef dat de ervaring van dít moment…, van íeder moment, uniek is en nooit meer herhaalbaar…, uniek en nooit meer repeteerbaar…
Wees constant bewust…, constant bewust van de werkelijkheid van dít moment… Je persoonlijke werkelijkheid in dít moment… Je persoonlijke, objectieve werkelijkheid zoals ze zich nú aan je manifesteert, d.i. je naakte werkelijkheid in dít moment… Blijf constant én bewust bij deze naakte, unieke werkelijkheid van dít moment…
… Observeer ál deze gewaarwordingen en gevoelens…, observeer ze objectief…, observeer ze onbevooroordeeld…, observeer ze afstandelijk…, zónder toevoeging van verhalen en drama’s… As they really are…
… Laat je aandacht objectief, onbevooroordeeld, afstandelijk over íeder deel van je lichaam gaan…, íeder deel van je lichaam… ‘Van de top van je hoofd tot de tippen van je tenen…; van de tippen van je tenen tot de top van je hoofd…’
‘Zoals ze werkelijk zijn’… dit betekent niet dat je deze gewaarwordingen en gevoelens moet beschouwen als een objectieve, onafhankelijke en absolute waarheid… Deze gewaarwordingen vormen immers slechts jouw hoogst persoonlijke, hoogst individuele ervaringen… Ze zijn jouw eigen hoogst individuele waarheid…
… Wélke gewaarwording of gevoelens je ook voelt of ervaart…, déze of géne gewaarwording of gevoelens…, déze gewaarwording/gevoelens of een ándere gewaarwording/gevoelens…, het maakt uiteindelijk géén énkel verschil uit, want íedere van jouw uiterst persoonlijke, uiterst individuele gewaarwordingen en gevoelens vertoont een identiek, gemeenschappelijk kenmerk: het kenmerk van ontstaan en vergaan…
Het kenmerk van ontstaan en vergaan… Realiseer dit in jezelf… Het is de ultieme boodschap van de Boeddha, samengevat in negen woorden: ‘ alles wat de mens bezielt, is aan vergankelijkheid onderhevig’…
… Zo kan—op een bepaald moment—een subtiele, aangename gewaarwording of gewaarwordingen ontstaan… Het is mogelijk dat je deze subtiele, aangename gewaarwording of gewaarwordingen ervaart in of op of doorheen je hele lichaam… óf deze subtiele, aangename gewaarwording of gewaarwordingen op bepaalde delen van je lichaam…
Ze ontstaan…, ze vergaan…, ontstaan…, vergaan…, met enorme snelheid… en ze lijken voor een zekere tijd te blijven bestaan…, maar het kenmerk blijft steeds hetzelfde: ontstaan…, vergaan…, ontstaan…, vergaan… Deze subtiele, aangename gewaarwording of gewaarwordingen zijn voorbestemd om te ontstaan…, om te vergaan.
… Zo kunnen—op een ánder moment—een intense, heftige, felle, onaangename gewaarwording of gewaarwordingen ontstaan… Het is mogelijk dat je deze intense, heftige, felle, onaangename gewaarwording of gewaarwordingen ervaart in of op of doorheen je hele lichaam… óf deze intense, heftige, felle, onaangename gewaarwording of gewaarwordingen op bepaalde delen van je lichaam…
Ze ontstaan…, ze vergaan…, ontstaan…, vergaan…, en ze lijken voor een zekere tijd te blijven bestaan…, maar vroeg of laat zullen ook déze onaangename gewaarwording of gewaarwordingen vergaan… Ook hier blijft het kenmerk steeds hetzelfde: ontstaan…, vergaan…, ontstaan…, vergaan… Zulke intense, heftige, felle, onaangename gewaarwording of gewaarwordingen zijn voorbestemd om te ontstaan…, voorbestemd om te vergaan…
Hetzelfde geldt voor neutrale gewaarwordingen…
In álle gevallen blijft het kenmerk steeds hetzelfde: ontstaan…, vergaan…, ontstaan…, vergaan… Anicca…
Hetzelfde geldt voor gevoelens… Voor aangename gevoelens…, voor onaangename gevoelens…, voor neutrale gevoelens…
… Zorg er steeds voor dat je geen énkele vooringenomenheid genereert voor één van deze categorieën van gewaarwordingen en gevoelens…, noch voor de aangename gewaarwordingen…, noch voor de onaangename gewaarwordingen…, noch voor de neutrale gewaarwordingen…, noch voor aangename gevoelens…, noch voor onaangename gevoelens…, noch voor neutrale gevoelens…
… Aanvaard al deze gewaarwordingen en gevoelens zoals ze zich voordoen…, accepteer ze zoals ze zijn…, verlang er niet naar…, heb er evenmin een afkeer voor… Accepteer ze zoals ze zijn…, pure acceptatie zonder enige voorkeur… Stel vast dat zowel de aangename als de onaangename als de neutrale gewaarwordingen… zowel de aangename als de onaangename als de neutrale gevoelens… steeds hetzelfde kenmerk bezitten… steeds dezelfde karakteristiek in zich dragen… Anicca.
Driewerf anicca: Anicca…, Anicca…, Anicca…
… Laat dit duidelijk zijn: déze gewaarwording of géne gewaarwording… , dít gevoelen of dát gevoelen…wélke het ook is… het heeft geen énkel belang… Begrijp dat al deze gewaarwordingen en gevoelens slechts instrumenten zijn… dat ze slechts gereedschap zijn om je te helpen om je eigen wijsheid te ontwikkelen… jouw eigen wijsheid door het verwerven van inzicht in de Wet van Vergankelijkheid…, jouw inzicht dat alles in constante verandering is…
… Maak daarom gebruik van íedere gewaarwording en gevoelen dat je ervaart—of ze nu aangenaam is…, onaangenaam… of neutraal…
Door het helder begrip van anicca… het helder begrip in de constante verandering van álle dingen… ontwikkel je diepgaand je kwaliteit van gelijkmoedigheid (P. upekkha)… Gelijkmoedigheid t.o.v. de gewaarwordingen en gevoelens is het belangrijkste… jouw gelijkmoedigheid ten overstaan van al deze gewaarwordingen en gevoelens…
Gelijkmoedigheid is: níet de gewaarwordingen en de gevoelens beschouwen zoals je zou willen dat ze zijn…; níet de gewaarwordingen en de gevoelens beschouwen zoals je absoluut niet zou willen dat ze zijn…; níet de gewaarwordingen en de gevoelens beschouwen zoals je dénkt dat ze zijn…
Gelijkmoedigheid… is géén reactie geven op gewaarwordingen en gevoelens… nóch op subtiele, aangename gewaarwordingen en gevoelens…; nóch op intense, heftige, felle, onaangename gewaarwordingen en gevoelens…
… Blijf aandachtig bewust van de constant veranderende natuur van deze gewaarwordingen en van deze gevoelens en blijf gelijkmoedig…, gelijkmoedig…, gelijkmoedig…
… Aandacht en Gelijkmoedigheid… Sati en Upekkha…, Aandacht op de gewaarwordingen/gevoelens én gelijkmoedigheid door de ervaring van de Wet van Anicca. Sati en Upekkha. Dít is vipassana…, dít is vipassana… Dít is het proces van zuivering…, van bevrijding…… Sati en Upekkha… Aandacht en Gelijkmoedigheid…
Daarom: ontwikkel je aandacht en gelijkmoedigheid…
Maar wees voorzichtig wanneer je de freeflow van subtiele gewaarwordingen ervaart…, de freeflow van aangename subtiele gewaarwordingen ín of óp of doorheen je hele lichaam of op bepaalde delen van het lichaam, zorg ervoor dat je alert bent, héél alert bent…
Dit is een teken van gevaar… omdat hierdoor de nog bestaande gewoontepatronen van verlangen zich opnieuw kunnen manifesteren…, deze oude gewoontepatronen van verlangen en van hechting…
Van het moment dat je je overgeeft aan verlangen naar de freeflow… deze freeflow van subtiele, aangename vibraties die door je lichaam gieren…, creëer je sankhara’s van verlangen. Sankhara’s van verlangen en hechting… van verlangen en hechting…
… Trap niet meer in deze oude val… Géén slavernij meer…, géén onderwerping meer aan die oude gewoontepatronen van verlangen…, géén ellende meer…
… En wanneer je onaangename gewaarwordingen ervaart… deze intense, heftige, felle onaangename gewaarwordingen ín of óp of doorheen je hele lichaam of in bepaalde delen van je lichaam, zorg ervoor dat je alert bent, héél alert bent… Ook dit is een teken van gevaar… omdat ook hier weer de bestaande gewoontepatronen van afkeer en haat opnieuw aan de oppervlakte komen… Van het moment dat je je overgeeft aan afkeur voor de intense, heftige, felle, onaangename gewaarwordingen… dan leidt dit ertoe dat je sankhara’s van afkeer opbouwt…
… Trap niet meer in deze oude val… Géén slavernij meer…, géén onderwerping meer aan je oude gewoontepatronen van afkeer en haat…
… Immers, wanneer je verlangen genereert…; wanneer je afkeer en haat genereert…, dan verlies je je gelijkmoedigheid…, dan verlies je je wijsheid…, dan stopt het proces van zuivering… dan start het proces van vermenigvuldiging van de sankhara’s van verlangen en van haat…
… Begrijp helder hoe je jezelf hierdoor misleidt…, begrijp hoe deze sankhara’s van verlangen en deze sankhara’s van afkeer en haat zich vermenigvuldigen…
Stop deze misleiding. Bezin jezelf… en kom opnieuw tot gelijkmoedigheid… gelijkmoedigheid… Upekkha…, Upekkha…
… Begrijp dat… wanneer je gelijkmoedig blijft… wanneer je géén reactie geeft op deze gewaarwordingen… nóch op de subtiele, aangename gewaarwordingen…; nóch op de intense, heftige, felle, onaangename gewaarwordingen je géén nieuwe sankhara’s opbouwt.
Begrijp dat, door je gelijkmoedigheid, het proces van de vermenigvuldiging van deze sankhara’s van verlangen en van deze sankhara’s van afkeer en van haat volledig stopgezet wordt… en dat, conform de natuurwet, de nog oude, bestaande onderliggende sankhara’s, één na één, aan de oppervlakte komen en vernietigd worden…, uitgerukt worden…, compleet verdelgd en ontworteld worden…
Zo creëer je… geleidelijk aan… een platform waarop álle sankhara’s, zowel deze van verlangen als deze van afkeer/ haat…, álle sankhara’s die tot ‘worden’—tot ‘bhava’… dus tot wedergeboorte—én als dusdanig tot nieuwe ellende aanleiding geven, stelselmatig weggevaagd worden…, systematisch vernietigd worden…
Realiseer in deze meditatie de tilakkhana… de drie kenmerken van alle geconditioneerde dingen: hun vergankelijkheid…, hun onbevredigdheid… en hun zelfloosheid… Anicca… Dukkha… Anatta…
Zo observeer je de gewaarwordingen en gevoelens in je eigen lichaam…, de gewaarwordingen en gevoelens in het lichaam van anderen…, de gewaarwordingen en gevoelens in zowel je eigen lichaam als in het lichaam van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… met alle aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van de gewaarwordingen en gevoelens…, zo observeer je het proces van het vergaan van de gewaarwordingen en gevoelens…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van de gewaarwordingen en gevoelens…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van de gewaarwordingen/gevoelens en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op de gewaarwordingen gevestigd: ‘Zó zijn gewaarwordingen!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je gewaarwordingen observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier de gewaarwordingen in de gewaarwordingen observeren.
❡
[de observatie van de geest in de geest]
Zo observeer…, reflecteer…, mediteer je op ‘de geest in de geest’. Citte cittanupassi… énkel op de geest. De geest geïsoleerd van de andere drie Velden van Opmerkzaamheid: lichaam, gewaarwordingen en geestinhoud.
Observeer aandachtig…, alert…, waakzaam de gesteldheden van de geest…
Wanneer je geest wellustig, begerig en verlangend is, wees je bewust van deze staat van wellust, begeerte en verlangen… Of: Wanneer je geest niet wellustig, niet begerig en niet verlangend is, wees je bewust van deze staat…
Wanneer je geest afkerig, haatdragend, boosaardig is, wees je bewust van deze staat van afkeer, haat en boosheid… Of wanneer je geest niet afkerig, niet haatdragend, niet boosaardig is, wees je bewust van deze staat…
Wanneer je geest onwetend is… zich separaat opstelt tegenover het geheel… wees je bewust van deze staat van onwetendheid… Of: wanneer je geest niet onwetend is… en inziet dat ‘ik’, ‘mij’ en ‘mijn’ slechts een illusie is… wees je bewust van deze staat van weten…
Wanneer je geest kalm is, wees je bewust van deze staat van kalmte… Of wanneer je geest niet kalm is, wees je bewust van deze staat…
Wanneer je geest verstrooid of afgeleid is, wees je bewust van deze staat van verstrooidheid of van afleiding… Of wanneer je geest niet verstrooid of afgeleid is, wees je bewust van deze staat…
Wanneer je geest ‘ruim’ is… gezuiverd door de beoefening van de materiële jhana’s, wees je bewust van deze staat van concentratie… Of wanneer je geest niet ‘ruim’ is… niet gezuiverd door de beoefening van de materiële jhana’s, wees je bewust van deze staat…
Wanneer je geest ‘verheven’ is… in staat om de immateriële jhana’s te realiseren, wees je bewust van deze diepe staat van concentratie… Of wanneer je geest niet ‘verheven’ is… niet in staat om de immateriële jhana’s te realiseren, wees je bewust van deze staat…
Wanneer je geest geconcentreerd is, wees je bewust van deze staat van concentratie… Of wanneer je geest niet geconcentreerd is, wees je bewust van deze staat…
Wanneer je geest bevrijd is… een geest zonder onwetendheid, zonder verlangen en zonder afkeer… wees je bewust van deze staat van bevrijding… Wanneer je geest niet bevrijd is, wees je bewust van deze staat…
Wees je bewust van de manier waarop de geest werkt… hoe deze geestesgesteldheden voortdurend opkomen en weer verdwijnen…ontstaan en vergaan… Besef hoe al deze geestesgesteldheden slechts voorbijgaande, etherische verschijnselen zijn… zeker niet de moeite waard om je ermee te vereenzelvigen…
Onderken hoe al deze ‘geestesgesteldheden’ verschijnen en verdwijnen afhankelijk van de objecten waarmee je geest toevallig in contact komt… Besef hoe deze toevallige geestesgesteldheden je geest conditioneren… Hoe ze jouw geest infecteren en je bewustzijn contamineren… Besef dat al deze concepten geen wijsheid zijn, maar louter geconditioneerde verschijnselen… Sankhara’s… Wéét dat bewustzijn énkel bewustzijn is. Géén ‘zelf’, géén individu, géén persoon, géén ‘ik’…
Wees je bewust van je geestestoestand in dit moment… En zie hoe deze gemoedstoestanden ontstaan en vergaan… Besef hun veranderlijk en onstabiele karakter… Besef hoe deze verschillende ‘bewustzijnstoestanden’ je in de cirkel van ‘worden’ (P. bhava) gevangen houden en beletten dat je geest rustig en vredig wordt…
Besef dat je jouw geest tot rust en vrede moet brengen indien je dukkha wil vernietigen… Besef dat énkel een rustige, evenwichtige, gebalanceerde geest je tot inzicht kan brengen… Adem in en laat je geest rustig en vredig worden… Adem uit en laat je geest rustig en vredig worden…
Zo ontstaat concentratie… Samadhi… een geest die diep geconcentreerd is. Die de jhananga’s beheerst—vitakka, vicara, piti, sukha en ekagatta… wat leidt tot een staat van diepe absorptie… de ideale incubatiegrond om het inzicht te doen ontluiken in de ware aard van alle fenomenen… hun vergankelijkheid, onbevredigdheid en zelfloosheid …
Maak je geest vrij terwijl je inademt… Maak je geest vrij terwijl je uitademt… Besef hoe de conditioneringen van je geagiteerde mentale activiteit, i.c. jouw gedachten en ‘denken’, je geest onvrij houden… Zie hoe de ene na de andere gedachte onverwachts verschijnt… Ontstaat en vergaat… Hoe de gedachten uit het niets in je ervaringswereld terecht komen… Hoe deze futiele, vergankelijke gedachten jouw woorden en handelen vorm geven… Zie hoe deze etherische opeenvolgende gedachten jouw wereld bepalen…
Onderbreek deze permanente gedachtenstroom door dit bevrijdend inzicht… Adem bewust in en bewust uit en zie hoe de spatie tussen twee gedachten groter wordt… Hoe deze ruimte toeneemt… Deze ruimte is jouw geest in zijn natuurlijke staat: puur, zuiver, vrij van hechting… Het is deze oorspronkelijke, niet door onwetendheid, verlangen en afkeer gecontamineerde geest die tot bevrijding voert…
Dit is een geest die bevrijd is van wereldse, zintuiglijke turbulentie… een geest die diepe vreugde schenkt…
Mediteer op het louter gewaarzijn van deze geestesgesteldheden… loutere observatie, zonder er iets aan toe te voegen…
De aandachtige observatie van ‘de geest in de geest’ leidt tot het inzicht in de voorwaardelijke en onbestendige aard van de geest en zijn gesteldheden.
Realiseer in deze meditatie de tilakkhana… de drie kenmerken van alle geconditioneerde dingen: vergankelijkheid…, onbevredigdheid… en zelfloosheid… Anicca… Dukkha… Anatta…
Zo observeer je de geest in je eigen geest…, zo observeer je de geest in de geest van anderen…, zo observeer je de geest in zowel je eigen geest als in de geest van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van de geest…, zo observeer je het proces van het vergaan van de geest…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van de geest…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van de geest en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op de geest gevestigd: ‘Zó is de geest!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je geest observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier de geest in de geest observeren.
❡
[de observatie van de geestinhoud in de geestinhoud]
Zo observeer…, reflecteer…, mediteer je ‘de geestinhoud in de geestinhoud’. Dhammesu dhammanupassi… énkel op de geestinhoud. De geestinhoud—de objecten van de geest—geïsoleerd van de andere Velden van Opmerkzaamheid: lichaam, gewaarwordingen en geest.
Observeer aandachtig…, alert…, waakzaam de geestinhoud… in relatie tot de vijf categorieën van geestobjecten die ons door de Boeddha in de Mahasatipatthana Sutta worden aangereikt, namelijk de Vijf Hindernissen; de Vijf Aggregaten; de Zes Innerlijke en Uiterlijke Zintuigsferen; de Zeven Ontwakingsfactoren en de Vier Edele Waarheden.
Voor de eerste observatie beschouw je de geestinhoud in relatie tot de de Vijf Hindernissen.
Observeer of er zintuiglijk verlangen in je aanwezig is… Of observeer of er geen zintuiglijk verlangen in je aanwezig is… Wees je hiervan terdege bewust…
Wees je ervan bewust hoe zintuiglijk verlangen dat nog niet in je opgekomen is ontstaat… Hoe zintuiglijk verlangen dat wel opgekomen is kan vernietigd worden… En hoe zintuiglijk verlangen dat vernietigd is, in de toekomst kan voorkomen worden.
Dezelfde observatie maak je met de vier andere hindernissen, namelijk afkeer; luiheid en loomheid; piekeren en rusteloosheid en twijfel…
Observeer of er afkeer, haat en boosheid in je aanwezig is… Of observeer of er geen afkeer, haat en boosheid in je aanwezig is… Wees je hiervan terdege bewust…
Wees je ervan bewust hoe afkeer, haat en boosheid die nog niet in je opgekomen zijn ontstaan… Hoe afkeer, haat en boosheid die wel opgekomen zijn, kunnen vernietigd worden… En hoe afkeer, haat en boosheid die vernietigd zijn, in de toekomst kunnen voorkomen worden.
Observeer of er luiheid en loomheid in je aanwezig is… Of observeer of er geen luiheid en loomheid in je aanwezig is… Wees je hiervan terdege bewust…
Wees je ervan bewust hoe luiheid en loomheid die nog niet in je opgekomen zijn ontstaan… Hoe luiheid en loomheid die wel opgekomen zijn kunnen vernietigd worden… En hoe luiheid en loomheid die vernietigd zijn, in de toekomst kunnen voorkomen worden.
Observeer of er rusteloosheid en gepieker in je aanwezig is… Of observeer of er geen rusteloosheid en gepieker in je aanwezig is… Wees je hiervan terdege bewust…
Wees je ervan bewust hoe rusteloosheid en gepieker die nog niet in je opgekomen zijn ontstaan… Hoe rusteloosheid en gepieker die wel opgekomen zijn kunnen vernietigd worden… En hoe rusteloosheid en gepieker die vernietigd zijn, in de toekomst kunnen voorkomen worden.
Observeer of er sceptische twijfel in je aanwezig is… Of observeer of er geen sceptische twijfel in je aanwezig is… Wees je hiervan terdege bewust…
Wees je ervan bewust hoe sceptische twijfel die nog niet in je opgekomen is ontstaat… Hoe sceptische twijfel die wel opgekomen is kan vernietigd worden… En hoe sceptische twijfel die vernietigd is, in de toekomst kan voorkomen worden.
Zo observeer je de geestinhoud in de geestinhoud van je eigen lichaam…, de geestinhoud in de geestinhoud van anderen…, de geestinhoud in zowel je eigen geestinhoud als in de geestinhoud van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van de geestinhoud…, zo observeer je het proces van vergaan van de geestinhoud…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van de geestinhoud…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van de geestinhoud en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op de geestinhoud gevestigd: ‘Zó is de geestinhoud!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je geestinhoud observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier de geestinhoud in de geestinhoud observeren.
Zo beschouw je de geestinhoud in relatie tot de Vijf Hindernissen…
❡
Voor de tweede observatie beschouw je de geestinhoud in relatie tot de Vijf Aggregaten.
Observeer analytisch de Vijf Aggregaten… de kkhandha’s… Besef duidelijk wat materiële vorm (P. rupa) is…
Wéét: ‘dit is materiële vorm’…’zo ontstaat materiële vorm’…’zo vergaat materiële vorm’…
Hetzelfde geldt voor de immateriële kkhandha’s: perceptie, gewaarwordingen, sankhara’s en bewustzijn.
Wéét: ‘dit is perceptie (P. sanna)’… ‘zo ontstaat perceptie’… ‘zo vergaat perceptie’…
Wéét: ‘dit zijn gewaarwordingen (P. vedana)’… ‘zo ontstaan gewaarwordingen’… ‘zo vergaan gewaarwordingen’…
Wéét: ‘dit zijn sankhara’s’… ‘zo ontstaan sankhara’s’… ‘zo vergaan sankhara’s’…
Wéét: ‘dit is bewustzijn (P. vinnana)’… ‘zo ontstaat bewustzijn’… ‘zo vergaat bewustzijn’…
Zo observeer je de geestinhoud in de geestinhoud van je eigen lichaam…, de geestinhoud in de geestinhoud van anderen…, de geestinhoud in zowel je eigen geestinhoud als in de geestinhoud van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van de geestinhoud…, zo observeer je het proces van vergaan van de geestinhoud…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van de geestinhoud…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van de geestinhoud en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op de geestinhoud gevestigd: ‘Zó is de geestinhoud!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je geestinhoud observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier de geestinhoud in de geestinhoud observeren…
Zo beschouw je de geestinhoud in relatie tot de Vijf Aggregaten…
❡
Voor de derde observatie beschouw je de geestinhoud in relatie tot de de Zes Innerlijke en Zes Uiterlijke Zintuigsferen.
Observeer analytisch de Zes Innerlijke en Zes Uiterlijke Zintuigsferen… de salayatana’s…
Wéét wat het oog is…het subject. Wéét wat de vormen zijn… de objecten… Wéét wat het contact is dat tussen oog en vormen ontstaat… Wéét verder hoe het contact tussen oog en vormen ontstaat… Hoe een contact tussen beide wordt vernietigd en hoe een vernietigd contact in de toekomst kan voorkomen worden…
Hetzelfde geldt voor de andere innerlijke zintuigpoorten… het oor, de neus, de tong, het lichaam en de geest… en de andere uiterlijke zintuigpoorten… de geluiden, de geuren, de smaken, de aanrakingen en de gedachten… en het respectievelijk contact dat tussen hen ontstaat…
Wéét wat het oor is…het subject. Wéét wat de geluiden zijn… de objecten… Wéét wat het contact is dat tussen oor en geluiden ontstaat… Wéét verder hoe het contact tussen oor en geluiden ontstaat… Hoe een contact tussen beide wordt vernietigd en hoe een vernietigd contact in de toekomst kan voorkomen worden…
Wéét wat de neus is…het subject. Wéét wat de geuren zijn… de objecten… Wéét wat het contact is dat tussen neus en geuren ontstaat… Wéét verder hoe het contact tussen neus en geuren ontstaat… Hoe een contact tussen beide wordt vernietigd en hoe een vernietigd contact in de toekomst kan voorkomen worden…
Wéét wat de tong is…het subject. Wéét wat de smaken zijn… de objecten… Wéét wat het contact is dat tussen tong en smaken ontstaat… Wéét verder hoe het contact tussen tong en smaken ontstaat… Hoe een contact tussen beide wordt vernietigd en hoe een vernietigd contact in de toekomst kan voorkomen worden…
Wéét wat het lichaam is…het subject. Wéét wat de aanrakingen zijn… de objecten… Wéét wat het contact is dat tussen lichaam en aanrakingen ontstaat… Wéét verder hoe het contact tussen lichaam en aanrakingen ontstaat… Hoe een contact tussen beide wordt vernietigd en hoe een vernietigd contact in de toekomst kan voorkomen worden…
Wéét wat de geest is…het subject. Wéét wat gedachten zijn… de objecten… Wéét wat het contact is dat tussen geest en gedachten ontstaat… Wéét verder hoe het contact tussen geest en gedachten ontstaat… Hoe een contact tussen beide wordt vernietigd en hoe een vernietigd contact in de toekomst kan voorkomen worden…
En méér… bewaak je zintuigpoorten… Let op wat je consumeert… Let op waar je je aan blootstelt… Vermijd verleidingen…
Zo observeer je de geestinhoud in de geestinhoud van je eigen lichaam…, de geestinhoud in de geestinhoud van anderen…, de geestinhoud in zowel je eigen geestinhoud als in de geestinhoud van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van de geestinhoud…, zo observeer je het proces van vergaan van de geestinhoud…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van de geestinhoud…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van de geestinhoud en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op de geestinhoud gevestigd: ‘Zó is de geestinhoud!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je geestinhoud observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier de geestinhoud in de geestinhoud observeren.
Zo beschouw je de geestinhoud in relatie tot de Zes innerlijke en de Zes uiterlijke Zintuigpoorten…
❡
Voor de vierde observatie beschouw je de geestinhoud in relatie tot de Zeven Ontwakingsfactoren.
Wéét of de respectievelijke ontwakingsfactoren al dan niet in je aanwezig zijn: aandacht; onderzoek van dhamma’s; ijver; vreugde; kalmte; concentratie en gelijkmoedigheid…
Wéét verder hoe elke respectievelijke ontwakingsfactor (die nog niet ontstaan is) ontstaat… en hoe de ontstane ontwakingsfactor gecultiveerd en geperfectioneerd wordt…
Wéét of de ontwakingsfactor ‘aandacht’ (P. sati) al dan niet bij je aanwezig is… Wéét verder hoe deze ontwakingsfactor (die nog niet ontstaan is) ontstaat… en hoe de ontstane ontwakingsfactor ‘aandacht’ gecultiveerd en geperfectioneerd wordt…
Wéét of de ontwakingsfactor ‘forensisch onderzoek van alle verschijnselen’ (P. dhammavicaya) al dan niet bij je aanwezig is… Wéét verder hoe deze ontwakingsfactor (die nog niet ontstaan is) ontstaat… en hoe de ontstane ontwakingsfactor ‘forensisch onderzoek van alle verschijnselen’ gecultiveerd en geperfectioneerd wordt…
Wéét of de ontwakingsfactor ‘ijver/energie’ (P. viriya) al dan niet bij je aanwezig is… Wéét verder hoe deze ontwakingsfactor (die nog niet ontstaan is) ontstaat… en hoe de ontstane ontwakingsfactor ‘ijver/energie’ gecultiveerd en geperfectioneerd wordt…
Wéét of de ontwakingsfactor ‘vreugde’ (P. piti) al dan niet bij je aanwezig is… Wéét verder hoe deze ontwakingsfactor (die nog niet ontstaan is) ontstaat… en hoe de ontstane ontwakingsfactor ‘vreugde’ gecultiveerd en geperfectioneerd wordt…
Wéét of de ontwakingsfactor ‘kalmte’ (P. passaddhi) al dan niet bij je aanwezig is… Wéét verder hoe deze ontwakingsfactor (die nog niet ontstaan is) ontstaat… en hoe de ontstane ontwakingsfactor ‘kalmte’ gecultiveerd en geperfectioneerd wordt…
Wéét of de ontwakingsfactor ‘concentratie’ (P. samadhi) al dan niet bij je aanwezig is… Wéét verder hoe deze ontwakingsfactor (die nog niet ontstaan is) ontstaat… en hoe de ontstane ontwakingsfactor ‘concentratie’ gecultiveerd en geperfectioneerd wordt…
Wéét of de ontwakingsfactor ‘gelijkmoedigheid’ (P. upekkha) al dan niet bij je aanwezig is… Wéét verder hoe deze ontwakingsfactor (die nog niet ontstaan is) ontstaat… en hoe de ontstane ontwakingsfactor ‘gelijkmoedigheid’ gecultiveerd en geperfectioneerd wordt…
Zo observeer je de geestinhoud in de geestinhoud van je eigen lichaam…, de geestinhoud in de geestinhoud van anderen…, de geestinhoud in zowel je eigen geestinhoud als in de geestinhoud van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van de geestinhoud…, zo observeer je het proces van vergaan van de geestinhoud…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van de geestinhoud…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van de geestinhoud en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op de geestinhoud gevestigd: ‘Zó is de geestinhoud!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je geestinhoud observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier de geestinhoud in de geestinhoud observeren.
Zo beschouw je de geestinhoud in relatie tot de Zeven Ontwakingsfactoren…
❡
Voor de vijfde observatie beschouw je de geestinhoud in relatie tot de Vier Edele Waarheden.
Beschouw en begrijp naar waarheid: ‘Dit is dukkha…; dit is de oorzaak van dukkha…; dit is de beëindiging van dukkha…; dit is de weg die leidt naar de beëindiging van dukkha…’
Begrijp de Vier Edele Waarheden… Begrijp de Vier Realiteiten van de Wijzen… van de Ariya’s… van hen die tot zelfrealisatie gekomen zijn… die de stroom betreden hebben…
Begrijp dukkha:
Begrijp de waarheid van dukkha (P. dukkha sacca) zoals de Boeddha het predikte in zijn eerste sutta, de Dhammacakkappavatana Sutta:
“Dit, Monniken, is de Edele Waarheid over dukkha (P. dukkha sacca): Geboorte is dukkha. Ouderdom is dukkha. Ziekte is dukkha. Dood is dukkha. Verdriet, treuren, pijn, droefheid en ellende is dukkha. Samenzijn met vijanden is dukkha. Gescheiden zijn van vrienden is dukkha. Niet krijgen waar je van houdt, is dukkha. Samengevat: de vijf khandha’s zijn dukkha.”
Laat de oorzaak van dukkha los:
“En dit, Monniken, is de Edele Waarheid over de oorsprong van dukkha (P. samudaya sacca): Het is het verlangen dat tot verder bestaan leidt, verbonden is met plezier en lust, en hier en daar naar genot zoekt. Summier is het: verlangen naar zintuiglijk genot (P. kama tanha), verlangen naar bestaan (P. bhava tanha),en verlangen naar niet–bestaan (P. vibhava tanha).”
Realiseer het einde van dukkha:
“En dit, Monniken, is de Edele Waarheid over de beëindiging van dukkha (P. nirodha sacca): Het is het complete verdwijnen en vernietigen van verlangen; het verlaten, loslaten, afstand doen en zich bevrijden van verlangen.”
En cultiveer het Pad dat leidt naar de beëindiging van dukkha:
“En dit, Monniken, is de Edele Waarheid over de weg die leidt naar de beëindiging van dukkha (P. magga sacca): Het is het Edele Achtvoudige Pad, namelijk: zuiver begrip, zuivere intentie, zuiver spreken, zuiver handelen, zuiver levensonderhoud, zuivere inspanning, zuivere aandacht en zuivere concentratie.”
Onderken deze Vier edele Waarheden in zijn drie rotaties en twaalf aspecten…
Besef dat élk van deze Vier Waarheden:
Begrepen moet worden (P. pariyatti). Beoefend moet worden (P. patipatti). Gerealiseerd moet worden (P. pativedha).
Beschouw…, reflecteer…, mediteer erop dat dukkha begrepen, beoefend en gerealiseerd moet worden…
Dat de oorzaak van dukkha moet losgelaten worden, beoefend en gerealiseerd moet worden…
Dat aan de beëindiging van dukkha moet gewerkt worden, beoefend en gerealiseerd moet worden…
Dat het pad dat leidt naar de beëindiging van dukkha moet gecultiveerd worden, beoefend en gerealiseerd moet worden…
De Weg die begint bij moraliteit, verder gaat over concentratie en naar wijsheid voert… Sila… Samadhi… Panna…
Sila… moraliteit… ethiek…
Sila:
→ Perfect spreken… Samma vaca… Niet liegen (P. musavada veramani… Niet roddelen (P. pisunaya vacaya veramani)… Geen harde taal (P. pharusaya vacaya veramani)… Geen nutteloos gepraat (P. samphappalapa veramani)…
→ Perfect handelen… Samma kammanta… Niet nemen wat niet gegeven is (P. adinnadana veramani)… Niet doden van levende wezens (P. panatipata veramani)… Zich onthouden van seksueel wangedrag (P. kamesu-miccacara veramani) … Zich onthouden van het gebruik van bedwelmende middelen…
→ Perfect levensonderhoud… Samma ajiva… Het opgeven van een verkeerde manier van levensonderhoud… Voorzien in je levensonderhoud door een zuivere levenswijze…
Samadhi:
→ Perfecte inspanning… Samma vayama… Onheilzame gedachten, woorden en daden die ontstaan zijn, vernietigen (P. pahana padhana)… Onheilzame gedachten, woorden en daden die nog niet ontstaan zijn, verhinderen dat ze opkomen (P. samvara padhana)… Heilzame gedachten, woorden en daden die ontstaan zijn, bevorderen (P. anurakkana padhana)… Heilzame gedachten, woorden en daden die nog niet ontstaan zijn, maken dat ze opkomen (P. bhavana padhana)…
→ Perfecte aandacht… Samma sati… Aandachtige opmerkzaamheid op het lichaam/geest-complex… Op het lichaam (P. kayanupassana)… Op de gewaarwordingen (P. vedananupassana)… Op de geest P. citta-nupassana)… Op de geestinhoud—de objecten van de geest (P. dhammanupassana)…
→ Perfecte concentratie… Samma samadhi… het ontwikkelen van de jhana’s… begin/inleidende concentratie (P. parikamma samadhi); toegangsconcentratie (P. upacara samadhi) en volledige/absorptie- concentratie (P. appana samadhi)…
Panna:
Perfect inzicht… Samma ditthi… Inzicht in de Vier Edele Waarheden (P. cattari ariya saccani)… Meer in detail: in Afhankelijk Ontstaan (P. paticca samuppada)… In de drie karakteristieken van alle fenomenen (P. tilakkhana)… In de zes innerlijke en zes uiterlijke zintuigpoorten (P. salayatana)… In de fenomenale, conceptuele (P. pannatti) werkelijkheid en de absolute werkelijkheid (P. paramattha)…
Perfecte intentie… Samma sankappa… De intentie om ernaar te streven goed te doen (P. samma abyapada)…, De intentie om te streven naar verzaking (P. samma nekkhama)…De intentie om te streven naar geweldloosheid (P. samma avihimsa)…
Zo observeer je de geestinhoud in de geestinhoud van je eigen lichaam…, de geestinhoud in de geestinhoud van anderen…, de geestinhoud in zowel je eigen geestinhoud als in de geestinhoud van anderen… d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Zo observeer je het proces van ontstaan van de geestinhoud…, zo observeer je het proces van vergaan van de geestinhoud…, zo observeer je het proces van het ontstaan en vergaan van de geestinhoud…, d.i. vanuit alle mogelijke perspectieven… in al zijn aspecten en dimensies…
Na deze ijverige (P. atapi) observatie is je penetrerende opmerkzaamheid (P. satima), helder bewust en met diep inzicht in de vergankelijkheid (P. sampajanna) van de geestinhoud en vrij en onthecht van werelds verlangen en afkeer (P. vineyya loke abhijjhadomanassa) als volgt op de geestinhoud gevestigd: ‘Zó is de geestinhoud!’…
Ontwikkel zo je opmerkzaamheid tot helder begrip… En blijf volhardend je geestinhoud observeren, vrij en onthecht, zonder je vast te klampen aan wat dan ook in de wereld… Blijf op deze manier de geestinhoud in de geestinhoud observeren.
Zo beschouw je de geestinhoud in relatie tot de Vier Edele Waarheden…
❡
En nu sta je vóór de stroom…
Door je meditatie heb je de voorwaarden geschapen om de stroom te betreden. Méér kan je niet doen… De rest hangt af van je kamma…
Je hebt de beste boomscheut uitgekozen… Met ijver en opmerkzaamheid het boomgat uitgegraven… de beste bemesting aangebracht… de boomscheut zorgvuldig aangestampt en veelvuldig water gegeven… Kortom: je volledig van je taak gekweten…
…
En plóts… onverwachts… spontaan… maar héél manifest en expliciet… zal ’het zwaard van wijsheid flitsten… en de weg vrijmaken, zodat het licht in de duisternis ongehinderd kan stralen’ (Hans van Dam)…
Je betreedt de stroom… Je stapt het water in…
Dit is het moment dat je de hele fysische structuur begrijpt…, de complete lichamelijke structuur…, constant in verandering… de hele mentale structuur…, de complete mentale structuur… constant in verandering…
Je begrijpt de combinatie van beide, de integrale fysische structuur én de integrale mentale structuur…, de stroom van het bestaan… constant in verandering…, constant in mutatie… Niets is vast…, alles onderhevig aan constante verandering…, alles een stroom van constante verandering…, van constante omzetting…, van constante transformatie… Alles kan op élk moment gebeuren… Constante verandering is geen fout van de natuur… verandering is énkel de manier zoals de dingen zijn…
Er is géén ‘ik’…, géén ‘mij’…, géén ‘mijn’… (P. sakkaya-ditthi)… Dat is illusie… perceptie… En als er géén ‘ik’ bestaat, valt alle twijfel (P. vicikiccha) weg… En je wéét dat externe dingen als riten, rituelen en religies… je nooit tot bevrijding en zelfrealisatie kunnen brengen… (P. silabbata-paramasa)… Je hebt de stroom betreden… Sotapatti… Je bent een stroombetreder geworden… een sotapanna…
Je hebt inzicht in het pad… Magga nana…Je bent als een slang verveld… Je bent de Rubicon overgestoken… er is geen weg terug… Uit een ‘wereldling’ is een ‘edele’ ontstaan… Uit een puthujjana is een ariya pugala ontsproten… Je bent van lineage verandert… Gotrabhu.
Je bent herboren… Wedergeboren… Gotrabhu… Plóts… onverwachts… spontaan… maar héél manifest en expliciet… En je ziet het Pad… van Eenmaal-terugkeerder… Sakadagami naar Niet-terugkeerder… Anagami en Arahant…
En je ziet de vruchten van het Pad… Phala nana…het blussen van het ik…, van de twijfel en van de illusie van riten en rituelen van de Stroombetreder…
Je ziet het doven van de brandstapels van verlangen (P. kama-raga) en afkeer (P. vyapada) van de Eenmaal-terugkeerder…
Je ziet het doven van het vuur van subtiel verlangen naar materieel (P. rupa raga) en immaterieel bestaan (P. arupa raga) van de Niet-terugkeerder…
en je ziet het stoppen van brandstof geven aan onrust (P. uddhacca)… hoogmoed (P. mana) en onwetendheid (P. avijja) van de Arahant…
… Je zíet en wéét de aard zoals de dingen zijn…, Yatha-bhuta… . Je zíet en wéét de aard van het hele bestaan… een continu proces van ontstaan en vergaan… een voortdurende flow van ontstaan en vergaan…, geboorte en dood… Geboorte en dood zijn slechts onderdelen van dit proces…, gewone fazen in dit proces van verandering…
Onze dood—het uiteenvallen van de khandha’s—is slechts het abrupt einde van alles wat wij—volkomen onwetend—als stabiel en blijvend ervaren hebben… maar niet het einde van het eeuwige en continue proces van ontstaan en vergaan…
… In deze universele fysieke en mentale structuur is niets stabiel, niets vast of onafhankelijk te vinden… En alles wat in constante verandering…, alles wat vergankelijk is…, is ellende…, is lijden…, is dukkha…
… Alles héél vergankelijk…, alles héél vluchtig…, alles héél kortstondig…, constante verandering… Anicca…
… Je ziet en weet wat een gigantische onwetendheid het is om verlangen te ontwikkelen voor iets dat zó veranderlijk is…, dat zó vergankelijk is…, zó vluchtig is…, zó kortstondig is…
… Hoe kán je je identificeren met iets dat zó vergankelijk is…, dat zó vluchtig is…, dat zó kortstondig is… ?
… Wat een kolossale onwetendheid om afkeer en haat te ontwikkelen voor iets dat zó veranderlijk is…, dat zó vergankelijk is…, dat zó vluchtig is…, dat zó kortstondig is…
… Hoe kán je je identificeren met iets dat zó vergankelijk is…, dat zó vluchtig is…, dat zó kortstondig is… ?
… Wat een aberrante onwetendheid om je in te beelden dat je een onafhankelijk, separaat onderdeel bent in dit hele—constant veranderende— evolutieproces…; wat een onvoorstelbare onwetendheid om je in te beelden dat je een eigen stabiel ‘zelf’ bent…, dat je een eeuwige ‘ziel’ bezit…, wát een aanmatigende zelfdunk!…
… Wat een ontstellende onwetendheid om te denken dat je méér bent dan dit voortschrijdende proces van oorzaken en voorwaarden…, dit hoogst onpersoonlijk proces van materie en bewustzijn…, dat leeg is aan vastheid en vol van verandering…
… Hoe kun je je identificeren met iets dat zó vergankelijk is…, dat zó vluchtig is…, dat zó kortstondig is…? Doorklief de illusie van een separaat zelf…, vernietig deze illusoire eigendunk… Leven ná leven…, leven ná leven heb je je gekoesterd in deze onwetendheid… Ook in dít leven… Je bleef je maar warmen aan deze onwetendheid…, aan deze ellende…, aan dit lijden…, terwijl er niets is op de wereld dat werkelijk de moeite waard was om na te streven…
Nu bevrijd je je uit deze beklemmende onwetendheid… Géén onwetendheid meer…, géén onwetendheid meer…… Laat deze onwetendheid een einde nemen: géén onwetendheid meer…, géén ellende meer…
Wanneer deze cirkel van wedergeboorte—samsara— vernietigd is… dan zullen de bestanddelen waaruit we opgebouwd zijn—de khandha’s—zich bij de dood niet meer tot een nieuw leven verenigen… Ze lossen op…, ze versmelten in het Niets…, in Ruimte…, in Niets…
… Je wéét duidelijk: dingen komen en gaan…, ontstaan en vergaan…. Dát ben je niet… Je bent de weidsheid…; je bent de Ruimte waarin deze dingen bestaan, waaruit ze opkomen en waarin ze weer verdwijnen (Paul Van hooydonck)…
… Dít is de manier waarop je jezelf kunt zuiveren… Dít is de manier waarop je jezelf kunt bevrijden…
… De manier waarop je het moment van zuivering bereikt…, het moment van bevrijding…, het moment van Verlichting…
… Zo realiseer je je bevrijding.., je moet je bevrijding zélf realiseren…, je moet je zelf bevrijden… Iemand anders kan het niet voor je doen…
… Je beseft dat je hier níet bent om je geest verder te bezoedelen… maar dat je hier bent om je geest te zuiveren…
… Íeder moment kan en moet een moment van zuivering zijn… Íeder moment een opening naar zuivering zijn. Íeder moment moet een moment van bevrijding zijn…
… Je begrijpt hoe íeder moment kostbaar is…, íeder moment zo kostbaar voor je is… Je beseft dat je je niet kunt veroorloven één moment te missen…, je mag jezelf niet toestaan ook maar één moment te missen…
… Je begrijpt dit heel helder… je laat dit inzicht in je dóórdringen…, díep doordringen… je laat dit inzicht je verzadigen… Je herkent het… Erkent het… Wordt er één mee… Je realiseert dit inzicht in jezelf…
… Je begrijp deze natuurwet, deze kosmische wet… Dhamma…. Je gebruikt dit proces van zuivering én van bevrijding op iéder moment…, op iéder moment…
… en je prijst je fortuinlijk dat je het Pad gevonden hebt.., dat je het Pad van de Boeddha gevonden hebt… Je bent gelukkig…, je prijst je ontzettend gelukkig… Pure Dhamma… het pure Pad van Zuivering…, van Bevrijding…
Het pad…, stap na stap…, stap na stap…, van moment op moment…, van moment op moment…, de directe weg naar Ontwaken…
Je blijft daarom… héél alert…, héél aandachtig…, héél waakzaam…
Je blijft daarom… constant héél alert…, constant héél aandachtig…, constant héél waakzaam… in dít moment, van moment tot moment, in volkomen gelijkmoedigheid…
Daarom smeed je constant diep inzicht in de natuur van vergankelijkheid… Je ontwikkelt constant panna, door het cultiveren van gelijkmoedigheid…
Géén verlangen meer…, géén afkeer meer…, géén onwetendheid meer… Je probeert constant in wijsheid te leven…, constant in diepe wijsheid te leven door het ontwikkelen van het heldere begrip van anicca…
Je realiseert de eerste én de laatste woorden (in zijn eerste en zijn laatste voordracht) van de Boeddha in jezelf:
… Sabe sankhara anicca… Alle geconditioneerde dingen zijn vergankelijk… Alles wat gecreëerd wordt, gaat ten onder… Alles wat geconditioneerd ontstaat, zal uiteindelijk vergaan…
… Sabe sankhara dukkha… Alle geconditioneerde dingen zijn dukkha…, ze ontstaan en vergaan…
…Sabe sankhara anatta… Alle geconditioneerde dingen zijn niet-zelf…, ze ontstaan en vergaan…
… Je leeft in wijsheid… Je leeft énkel in wijsheid…, je leeft íeder moment énkel in wijsheid…, íeder moment in wijsheid leven… de wijsheid die voortspruit uit het helder begrip van anicca…
Anicca…, anicca…, anicca…
… Wanneer je dít inzicht realiseert met je eígen wijsheid…, wanneer je dít herkent, erkent en er één mee wordt… Wanneer je dít ervaart…, dan bevrijd je jezelf uit dukkha…, bevrijd je jezelf uit je lijden…, dan wordt je geest volledig gezuiverd van verlangen…, van begeerte…, van afkeer en haat…, van onwetendheid…, van irritatie…, hechting…, angst…, verdriet…, droefheid…, pijn…, ego… Dan kan niets in de zintuiglijke wereld je geest verstoren…, kan niets in de zintuiglijke wereld je nog doen lijden…, komt er een einde aan je ellende…, komt er een einde aan dukkha…
In deze sublieme staat van wijsheid…, van inzicht…—‘if you have this insight, birth and dead will not affect you, and you will be free to come and to go.’ (Rinzai)…
Dít is het Pad verkondigd door de Boeddha’s…
Dít is het Pad van de Wet van Anicca—de Wet van Vergankelijkheid…
Dít is het Pad van Wijsheid… Panna…
Dít is het Pad van Zuivering… Visuddhi… Dít is het Pad van Bevrijding… Vimutti…
Dít is het Pad van Zelfrealisatie…
Nibbana.
