Zoals het woord het letterlijk aangeeft, is zelfrealisatie iets wat je niet aan anderen kunt overlaten. Het is iets wat je zélf moet doen. Ontwaken kan je niet aan iemand anders overdragen of opdragen. Het is een taak waar de dhammanuvatti zich persoonlijk moet van kwijten. Het is zijn levenstaak. Méér: het is zijn geboorterecht. Zijn yajnopavita—zijn heilige koord.
Zelfrealisatie of nibbana draagt niets esoterisch in zich. Esoterie is geen kenmerk van Dhamma. Zelfrealisatie staat ‘gewoon’ en uitsluitend voor de transformatie in het leven van de yogi. Een transformatie die het directe gevolg is van het verwerven van inzicht in de ware aard van de verschijnselen, fenomenen, dingen. Een verandering die— overeenkomstig de wet van Afhankelijk Ontstaan (P. paticca samuppada)—voortspruit uit oorzaken en voorwaarden. Bijgevolg is zelfrealisatie een verandering die voor iedereen bereikbaar is indien de voorwaarden ertoe vervuld worden. Zelfrealisatie is genaakbaar op élk moment. Toegankelijk in dít leven. Voor iedereen ‘die geen zand op de oogleden heeft’.
Zelfrealisatie (P. nibbana) kan uitsluitend gerealiseerd worden in dit moment. In het heden. In het hier-en-nu. Dit betekent dat je aandacht (P. sati) zich uitsluitend op het heden moet oriënteren. Dit houdt in dat je meditatie (P. bhavana) zich moet richten op dít moment. Door dit te doen verkrijg je juist inzicht (P. samma ditthi). Perfect inzicht leidt tot het opgeven van verlangen, haat en onwetendheid. Perfect inzicht legitimeert je bestaan. Samma ditthi maakt je vrij. Door verlangen, haat en onwetendheid los te laten.
