In de sutta’s van de Pali-canon zegt de Boeddha wat hij verstaat onder ‘zuiver (juist) spreken’ (P. samma vaca).
❛ En wat is zuiver spreken?
Zich onthouden van leugens, zich onthouden van achterklap, zich onthouden van grove taal, zich onthouden van kletspraat—dát wordt zuiver spreken genoemd, Monniken ❜
Telkens als we ingaan tegen deze ethische regels, raken we dieper verstrikt in de onwetendheid en versterken we de illusie van het ‘ik’ dat zich verder afscheidt van het geheel. Dit leidt onherroepelijk tot onzuiver en onjuist inzicht (P. miccha ditthi).
Maar opgelet: de ethiek van de Dhamma valt niet te vergelijken met de dogmatische, dwingende ondertoon die de westerse moraal in zich draagt. De ethiek die de Dhamma voorstaat is een gedragscode die vrijwillig gekozen is; het betreft een vrije keuze van de yogi om harmonie en vrede te beogen en te bereiken.
Zuiver spreken zou tot één van de belangrijkste activiteiten van de mens moeten behoren omdat spreken gebaseerd is op intentie. Spreken dat op zuiver inzicht gebaseerd is zal steeds heilzaam zijn.
Dhammapada:
❜ Beteugel boos verbaal gedrag. Beheers je spreken volledig. Wanneer je het verbaal wangedrag opgeven hebt, kan je trainen in heilzaam verbaal gedrag. ❜
De Boeddha:
❛ Als je iets weet wat kwetsend is en onwaar, zeg het dan niet; als je iets weet wat nuttig is en onwaar, zeg het niet; als je iets weet wat kwetsend is en waar, zeg het niet; als je iets weet wat nuttig is en waar, wacht dan het juiste ogenblik af om het te zeggen. ❜
Kijk ook hier weer naar het diepe bewustzijn van de Boeddha, naar de analyse van de verschijnselen én naar de wijze waarop hij zich uitdrukt. De Boeddha formuleerde zuiver spreken ook positief:
❛ Monniken, een uitspraak met de volgende vijf kenmerken is zuiver gesproken; niet onjuist gesproken; zij is onberispelijk en wordt door de wijzen niet verworpen.
Welke vijf?
Zulke uitspraak wordt gedaan op het juiste moment; wat gezegd wordt is waar; het wordt vriendelijk gezegd; wat gezegd wordt is heilzaam; en uitgesproken met liefdevolle vriendelijkheid. ❜
Laat het vooral duidelijk zijn dat zuiver spreken moeilijker in praktijk te brengen is dan het vasthouden aan edele stilte: spreken is zilver, zwijgen is goud.
Maak het je gemakkelijk: laat je hart spreken.
