❛ Maranam bhavissati — De dood zal plaatsvinden. ❜
Wat is de dood in essentie? Het is slechts de afwezigheid van leven. Het is gewoon een onderdeel van het hele proces van ontstaan en vergaan. Van de natuurwet. Van Dhammo sanantano. Het is het uiteenvallen van het verschijnsel dat ooit tot ontstaan kwam. Net zoals het ontstond door een multitude van oorzaken (P. hetu’s) en voorwaarden (P. paccaya’s) komt er een einde aan. Eveneens door een multitude van oorzaken en voorwaarden.
Het bestaan van het verschijnsel ‘ik’ is niets meer noch minder dan een efemere, vluchtige ervaring die nergens vandaan komt en ook nergens naartoe gaat. Een wedergeboorte of reïncarnatie is hier absoluut niet aan de orde. Dat is slechts een wensdroom.
Het is gewoon het einde van een verschijnsel. Het terugkeren van de bestanddelen van de vorm naar de elementen (P. dhatu’s). Om aanleiding te geven tot het ontstaan van nieuwe verschijnselen. Het is gewoon een transformatie, een mutatie naar iets nieuws. Een transformatie van energie waarbij niets verloren gaat.
Niet de dood, maar geboorte is het probleem.
Observeer dit aandachtig én gelijkmoedig. Zo zal je ervaren dat je niet hoeft ‘weder’-geboren worden. Dat je enkel het ‘proces’ bent. Het eeuwige proces van ontstaan en vergaan. De zo-heid van de dingen. Tathata.
