Ontwaken is wakker worden. Door over het muurtje te kijken. Eerst over de kleine muurtjes. Dan over de grote. Tot er plots geen muurtjes meer zijn. Tot er geen ‘ik’ meer is. Dan gebeurt het ‘plóts’. Spontaan. Totaal. Manifest.
Dit acute, plótse inzicht veroorzaakt een transformatie, een herschepping, een metamorfose. Het is ‘iets’ dat eensklaps gebeurt, meestal na langdurige beoefening. Wanneer alle voorwaarden vervuld zijn.
In de Uposatha Sutta van de Pali-canon wordt deze ervaring prachtig beschreven:
❛ Na ayatakeneva annapativedho’—’Er is geen onvoorbereide, onverhoedse doordringing van bevrijdend inzicht. ❜
Wakker worden is niet iets wat je doet, maar iets wat gebeurt wanneer de omstandigheden er rijp voor zijn.
Hans van Dam omschrijft dit metaforisch zo:
❛ Als het zwaard van wijsheid flitst, is de weg vrij en kan het licht in de duisternis ongehinderd stralen. ❜
