In de Pali-canon benadrukt de Boeddha vaak het belang van het direct ervaren van de waarheid in plaats van het accepteren van dingen “van horen zeggen” of op basis van geruchten en speculatie. De Boeddha moedigt zijn volgelingen aan om kritisch te zijn en te onderzoeken wat ze horen en om zelf te ervaren en te begrijpen wat waar is.
Eén van de bekendste uitspraken van de Boeddha die dit benadrukt, is de Kalama Sutta, waarin hij zijn leerlingen adviseert om niet alles te accepteren wat ze horen, zelfs niet wat hijzelf zegt, maar om alles kritisch te onderzoeken en alleen datgene te aanvaarden wat in overeenstemming is met hun eigen ervaring en redenering.
Het belang van het direct ervaren van de waarheid (P. paccanubhoti) (1) en het kritisch onderzoeken van wat we horen en geloven vormt een belangrijk thema in de boeddhistische leer.
____
(1): paccanubhoti → pacca + anubhoti: pacca = overeenkomstig, volgens; anubhoti = ervaren, ondergaan. Paccanubhoti = letterlijk ‘iets ervaren in overeenstemming met’; ‘ondergaan volgens’. Het begrip ‘paccanubhoti’ wordt vaak gebruikt in de context van de boeddhistische leer om het proces van ervaring en het ondergaan van de resultaten van handelingen (kamma) te beschrijven. Het verwijst naar het ervaren van de gevolgen van iemands acties, zowel positief als negatief, in overeenstemming met de wet van oorzaak en gevolg.
In de bredere boeddhistische praktijk benadrukt ‘paccanubhoti’ de centrale rol van bewuste ervaring en het begrijpen van de relatie tussen acties, gevolgen en het lijden in het streven naar bevrijding uit de cyclus van wedergeboorte en lijden.
