Ga comfortabel zitten…, in de meditatiehouding die het beste bij je past…, hou je rug en nek recht…, hou je ogen en mond zachtjes gesloten… en zit waardig…, onbewogen…, onverstoorbaar als een rots, als een berg… Zit relax… Zit,.. en blijf zo zitten…, wat er ook gebeurt…, wat je ook overkomt…, wat je ook hoort…, wat je ook voelt…, blijf zitten…, wees één met je adem.
Wees stil…, wees stil.., blijf stil en observeer…, accepteer je realiteit…, blijf in wat écht is…, voel énkel je lichaam zoals het is…
Luister naar je hart…, naar je intuïtie…, luister niet naar je hoofd…, je hoofd creëert slechts dromen en angsten…, rusteloosheid en piekeren… laat dromen en angsten achter…, laat ze los…
Rustig, stil zitten…, tot op een bepaald moment álles stilte wordt…, álles vrede…, álles in balans…; álles verrukking… Dán zit je soeverein…, dán zit je als een Boeddha… Dán ben je een Buddha-to-be…
… Wanneer je geest onvoldoende geconcentreerd is, beoefen dan enkele minuten anapana en schakel daarna over naar vipassana.
… Wanneer daarentegen je geest voldoende geconcentreerd is, kan je de beoefening van anapana overslaan en onmiddellijk de beoefening van vipassana aanvatten.
… Wanneer je de beoefening aanvangt met anapana… focus dan je hele aandacht op de ademhaling…, vestig je aandacht op het punt waar de ademhaling binnenkomt en buitengaat, op het kleine, driehoekige gebied dat gevormd wordt door de bovenlip en de ingang van de neusgaten…
… Observeer op deze plaats aandachtig de adem…, de natuurlijke adem…, de normale adem…, de adem zoals hij zich aan jou aanbiedt…
… Wanneer de adem diep is, observeer hem dan als diep…
… Wanneer de adem oppervlakkig is, observeer hem dan als oppervlakkig…
Observeer de adem ‘links’ wanneer hij door het linkse neusgat binnenkomt en door het linkse neusgat weer buitengaat… Observeer de adem ‘rechts’ wanneer hij door het rechtse neusgat binnenkomt en door het rechtse neusgat weer buitengaat… Wanneer de adem door beide neusgaten binnenkomt en door beide neusgaten weer buitengaat, observeer hem dan als dusdanig…
… Observeer de adem zoals hij is…, zoals hij zich werkelijk, op dít moment, aan je presenteert… De adem zoals hij ís…, de objectieve adem… De adem as it is…
… Wees aandachtig…, wees énkel aandachtig…, doe verder niets…, doe verder absoluut niets… Alléén aandacht…, énkel bewuste aandacht.
… Wees constant aandachtig op de inkomende adem…, wees constant aandachtig op de uitgaande adem…, op de inkomende adem…, op de uitgaande adem…
… Hou je aandacht vast op de ademhaling…, hou je aandacht rotsvast gefixeerd op de ademhaling… in het kleine, driehoekige gebied gevormd door de bovenlip en de neusgaten…. Hou je aandacht daar onwrikbaar vast…, je aandacht… onwrikbaar als de aandacht van een portier…, van een nachtwaker…, onverzettelijke aandacht op íedere adem die de neusgaten binnenkomt…, onverzettelijke aandacht op íedere adem die de neusgaten verlaat…
… Inkomende adem… uitgaande adem…, natuurlijke adem…, uitsluitend adem…, niets ánders dan adem…
… Wanneer de aandacht afgedwaald is, breng je hem zachtjes terug naar de plek waar de adem binnenkomt en weer buitengaat…
… Blijf bij je adem…, aandachtig…, alert…, waakzaam…,
… aandachtig…, alert…, waakzaam op élke inademing, diep of oppervlakkig…;
… aandachtig…, alert…, waakzaam op élke uitademing, diep of oppervlakkig…;
… én aandachtig…, alert…, waakzaam op álle gewaarwordingen die zich, door de steeds wijzigende ademstroom, voordoen op het kleine driehoekige gebied gevormd door de bovenlip en de neusgaten…
… dán ben je bewust…, dan ben je énkel bewust…, dan ben je volkomen bewust. Dan is er enkel bewustzijn… Dán is er énkel volkomen bewustzijn…Totáál bewustzijn… Volkómen bewustzijn…
… Dít is het moment om over te schakelen van de beoefening van anapana naar de beoefening van vipassana…
… Vipassana: gelijkmoedig bewust zijn van álle gewaarwordingen die zich voordoen óp of ín of doorheen je lichaam, in de realiteit van dít moment…, én van moment tot moment…
Gewaarwordingen…, álles wát je voelt ín of óp of doorheen je lichaam… Álles wat je voelt…, ervaart…
… Deze individuele gewaarwordingen kunnen álles zijn…, werkelijk álles: zij kunnen hitte zijn…, koude…, jeuk… druk…, pijn…, kloppen…, tintelen…, prikkelen…, bonzen… Zij kunnen een gevoel van lichtheid zijn…, een gevoel van zwaarte…, van samentrekken…, van uitzetten… Deze gewaarwordingen kunnen het hele lichaam beslaan…, ze kunnen ook slechts een kleine oppervlakte van het lichaam innemen… Ze kunnen zich ín, óp of doorheen het hele lichaam afspelen…
… Wees je bewust van ál deze gewaarwordingen die zich voordoen óp of ín of doorheen je lichaam, in de realiteit van dít moment, én van moment tot moment…, ‘van de top van je hoofd tot de tippen van je tenen…; van de tippen van je tenen tot de top van je hoofd…’
… Besef dat de ervaring van dít moment…, van íeder moment, uniek is en nooit meer herhaalbaar…, uniek en nooit meer repeteerbaar…
… Wees constant bewust…, constant bewust van de werkelijkheid van dít moment… Je persoonlijke werkelijkheid in dít moment… Jouw persoonlijke, objectieve werkelijkheid zoals ze zich nú aan jou manifesteert, d.i. jouw naakte werkelijkheid in dít moment…
… Blijf constant én bewust bij deze naakte…, unieke werkelijkheid van dít moment…
… Observeer ál deze gewaarwordingen…, observeer ze objectief…, observeer ze onbevooroordeeld…, observeer ze afstandelijk…, zónder toevoeging van verhalen en drama’s… As they really are…
… Laat je aandacht objectief, onbevooroordeeld, afstandelijk over íeder deel van je lichaam gaan…, íeder deel van je lichaam… ‘Van de top van je hoofd tot de tippen van je tenen…; van de tippen van je tenen tot de top van je hoofd…’
‘Zoals ze werkelijk zijn’… dit betekent niet dat je deze gewaarwordingen moet beschouwen als een objectieve, onafhankelijke en absolute waarheid… Deze gewaarwordingen vormen immers jouw hoogst persoonlijke, hoogst individuele ervaringen… Ze zijn jouw eigen hoogst individuele waarheid…
Observeer op deze manier íedere werkelijkheid die zich in dít moment ín of óp of doorheen je lichaam manifesteert…, íedere gewaarwording die je ín of óp of doorheen jouw lichaam ervaart…, of verschillende gewaarwordingen die je in dít moment ín of óp of doorheen jouw lichaam ervaart… deze gewaarwordingen van jouw uiterst persoonlijke werkelijkheid in dít moment…
… Wélke gewaarwording je ook voelt of ervaart…, déze of géne gewaarwording…, déze gewaarwording of een ándere gewaarwording…, het maakt uiteindelijk geen enkel verschil uit, want íedere van jouw uiterst persoonlijke; uiterst individuele gewaarwordingen vertoont een identiek, gemeenschappelijk kenmerk…: het kenmerk van ontstaan en vergaan…
… Zo kan—op een bepaald moment—een subtiele, aangename gewaarwording of gewaarwordingen ontstaan… Het is mogelijk dat je deze subtiele, aangename gewaarwording of gewaarwordingen ervaart in of op of doorheen je hele lichaam… óf deze subtiele, aangename gewaarwording of gewaarwordingen op bepaalde delen van je lichaam…
Ze ontstaan…, ze vergaan…, ontstaan…, vergaan…, met enorme snelheid… en ze lijken voor een zekere tijd te blijven bestaan…, maar het kenmerk blijft steeds hetzelfde: ontstaan…, vergaan…, ontstaan…, vergaan… Deze subtiele, aangename gewaarwording of gewaarwordingen zijn voorbestemd om te ontstaan…, te vergaan.
… Zo kan—op een ánder moment—een intense, heftige, felle, onaangename gewaarwording of gewaarwordingen ontstaan… Het is mogelijk dat je deze intense, heftige, felle, onaangename gewaarwording of gewaarwordingen ervaart in of op of doorheen je hele lichaam… óf deze intense, heftige, felle, onaangename gewaarwording of gewaarwordingen op bepaalde delen van je lichaam…
Ze ontstaan…, ze vergaan…, ontstaan…, vergaan…, en ze lijken voor een zekere tijd te blijven bestaan…, maar vroeg of laat zal ook déze onaangename gewaarwording of gewaarwordingen vergaan… Ook hier blijft het kenmerk steeds hetzelfde: ontstaan…, vergaan…, ontstaan…, vergaan… Zulke intense, heftige, felle, onaangename gewaarwording of gewaarwordingen zijn voorbestemd om te ontstaan…, voorbestemd om te vergaan…
In álle gevallen blijft het kenmerk identiek hetzelfde: ontstaan…, vergaan…, ontstaan…, vergaan… Anicca…
… Zorg er steeds voor dat je geen énkele vooringenomenheid genereert voor één van beide categorieën van gewaarwordingen…, noch voor de aangename gewaarwordingen…, noch voor de onaangename gewaarwordingen…
… Aanvaard al deze gewaarwordingen op je lichaam zoals ze zich voordoen…, accepteer ze zoals ze zijn…, verlang er niet naar…, heb er evenmin een afkeer voor… Accepteer ze zoals ze zijn…, pure acceptatie zonder enige voorkeur…
… Beperk je tot de vaststelling, dat zowel de aangename als de onaangename gewaarwordingen steeds hetzelfde kenmerk bezitten…, steeds dezelfde karakteristiek in zich dragen… anicca…, anicca…, anicca…
… Begrijp helder de hele fysische structuur…, de complete lichamelijke structuur…, constant in verandering…
Begrijp helder de hele geestelijke structuur…, de complete mentale structuur… constant in verandering… Begrijp de combinatie van beide, de integrale fysische structuur én de integrale mentale structuur…, de stroom van het bestaan… constant in verandering…, constant in mutatie… Niets is vast…, alles onderhevig aan constante verandering…, alles een stroom van constante verandering…, van constante omzetting…, van constante transformatie… Alles kan op élk moment gebeuren… Constante verandering is geen fout van de natuur… Verandering is énkel de manier zoals de dingen zijn…
… De manier zoals de dingen zijn…, het hele bestaan… een continu proces van ontstaan en vergaan… een voortdurende flow van ontstaan en vergaan…, geboorte en dood… ook de dood… ónze dood vormt slechts een onderdeel van dit proces…, een gewone fase in dit proces van verandering…
Onze dood—het uiteenvallen van de khandha’s—is slechts het abrupt einde van alles wat wij —volkomen onwetend —als stabiel en blijvend ervaren hebben… maar niet het einde van het continu proces van ontstaan en vergaan…
… In deze universele fysieke en mentale structuur is niets stabiel, niets vast of onafhankelijk te vinden… En alles wat in constante verandering…, alles wat vergankelijk is…, is ellende…, is lijden…, is dukkha…
… Alles héél vergankelijk…, alles héél vluchtig…, alles héél kortstondig…, constante verandering… Anicca…
… Wat een gigantische onwetendheid is het om verlangen te ontwikkelen voor iets dat zó veranderlijk is…, dat zó vergankelijk is…, zó vluchtig is…, zó kortstondig is…
… Hoe kán je je identificeren met iets dat zó vergankelijk is…, dat zó vluchtig is…, dat zó kortstondig is…
… Wat een kolossale onwetendheid om afkeer en haat te ontwikkelen voor iets dat zó veranderlijk is…, dat zó vergankelijk is…, dat zó vluchtig is…, dat zó kortstondig is…
… Hoe kán je je identificeren met iets dat zó vergankelijk is…, dat zó vluchtig is…, dat zó kortstondig is…
… Wat een aberrante onwetendheid om je in te beelden dat je een onafhankelijk, separaat onderdeel bent in dit hele—constant veranderende—evolutieproces…; wat een onvoorstelbare onwetendheid om je in te beelden dat je een eigen stabiel ‘zelf’ bent…, dat je een eeuwige ‘ziel’ bezit…, wát een aanmatigende zelf-dunk!…
… Wat een ontstellende onwetendheid om te denken dat je méér bent dan… dit voortschrijdende proces van oorzaken en voorwaarden…, dit hoogst onpersoonlijk proces van materie en bewustzijn…, dat leeg is aan vastheid en vol van verandering…
… Hoe kun je je identificeren met iets dat zó vergankelijk is…, dat zó vluchtig is…, dat zó kortstondig is…… Doorklief de illusie van een separaat zelf…, vernietig deze illusoire eigendunk… … Leven ná leven…, leven ná leven hebben we ons gekoesterd in deze onwetendheid… Ook in dít leven… We blijven ons maar warmen aan deze onwetendheid…, aan deze ellende…, aan dit lijden…, terwijl er niets is op de wereld dat werkelijk de moeite waard is om na te streven…
Bevrijd je uit deze beklemmende onwetendheid… Géén onwetendheid meer…, géén onwetendheid meer…… Laat deze onwetendheid een einde nemen: géén onwetendheid meer…, géén ellende meer…
… Laat het duidelijk zijn: déze gewaarwording of géne gewaarwording… wélke het ook is… het heeft geen énkel belang… Begrijp dat al deze gewaarwordingen op je lichaam slechts instrumenten zijn… dat ze slechts gereedschap zijn om je te helpen om je eigen wijsheid te ontwikkelen… jouw eigen wijsheid door het verwerven van inzicht in de Wet van Vergankelijkheid…, jouw inzicht dat alles in constante verandering is…
… Maak daarom gebruik van íedere gewaarwording die je op je lichaam ervaart—of ze nu aangenaam is of onaangenaam…
Door het helder begrip van anicca… het helder begrip in de constante verandering van álle dingen… ontwikkel je diepgaand je kwaliteit van gelijkmoedigheid.
Gelijkmoedigheid t.o.v. de gewaarwordingen is het belangrijkste… jouw gelijkmoedigheid ten overstaan van al deze gewaarwordingen…
Gelijkmoedigheid… dit is: níet de gewaarwordingen beschouwen zoals je zou willen dat ze zijn…; níet de gewaarwordingen zoals je absoluut niet zou willen dat ze zijn…; níet de gewaarwordingen zoals je dénkt dat ze zijn…
Gelijkmoedigheid… is géén reactie geven op de gewaarwordingen… nóch op de subtiele, aangename gewaarwordingen…; nóch op de intense, heftige, felle, onaangename gewaarwordingen.
… Blijf aandachtig bewust van de constant veranderende natuur van deze gewaarwordingen en blijf gelijkmoedig…, gelijkmoedig…, gelijkmoedig…
… Aandacht en Gelijkmoedigheid… Sati en Upekkha…, Aandacht op de gewaarwordingen én gelijkmoedigheid
door de ervaring van de Wet van Anicca. Sati en Upekkha. Dít is vipassana…, dít is vipassana…
Dít is het proces van zuivering…, van bevrijding…
Dít is vipassana…, het helder inzicht/het helder begrip (samma ditthi) in de drie karakteristieken van alle geconditioneerde dingen (tilakkhana)… Dit helder inzicht/begrip kan slechts verkregen worden indien we juiste aandacht (samma sati) ontwikkelen… Praktisch gezien kan dit énkel bereikt worden door onze analytische aandacht te vestigen op de 4 Fundamenten van Aandacht (satipatthana)… Of anders verwoord: satipatthana is de meditatie-beoefening—de directe weg—die naar nibbana voert…
… Sati en Upekkha… Aandacht en Gelijkmoedigheid… Ontwikkel je aandacht en gelijkmoedigheid…
… Gelijkmoedigheid… daarom: … wanneer je de freeflow van subtiele gewaarwordingen ervaart … de freeflow van aangename subtiele gewaarwordingen ín of óp of doorheen je hele lichaam of op bepaalde delen van het lichaam, zorg ervoor dat je alert bent, héél alert bent…
Dit is een teken van gevaar… omdat hierdoor de nog bestaande gewoontepatronen van verlangen zich opnieuw kunnen manifesteren…, deze oude gewoontepatronen van verlangen en van hechting…
Van het moment dat je je overgeeft aan verlangen naar de freeflow… deze freeflow van subtiele, aangename vibraties die door je lichaam gieren…, creëer je sankhara’s van verlangen. Sankhara’s van verlangen en hechting… van verlangen en hechting…
… Trap niet meer in deze oude val… Géén slavernij meer…, géén onderwerping meer aan die oude gewoontepatronen van verlangen…, géén ellende meer…
… En wanneer je onaangename gewaarwordingen ervaart… deze intense, heftige, felle onaangename gewaarwordingen ín of óp of doorheen je hele lichaam of in bepaalde delen van je lichaam, zorg ervoor dat je alert bent, héél alert bent… Ook dit is een teken van gevaar… omdat ook hier weer de bestaande gewoontepatronen van afkeer en haat opnieuw aan de oppervlakte komen…Van het moment dat je je overgeeft aan afkeur voor de intense, heftige, felle, onaangename gewaarwordingen… dan leidt dit ertoe dat je sankhara’s van afkeer opbouwt…
… Trap niet meer in deze oude val… Géén slavernij meer…, géén onderwerping meer aan mijn oude gewoontepatronen van afkeer en haat…
… Immers, wanneer je verlangen genereert…; wanneer je afkeer en haat genereert…, dan verlies je je gelijkmoedigheid…, dan verlies je je wijsheid…, dan stopt het proces van zuivering…; dan start het proces van vermenigvuldiging van de sankhara’s van verlangen en van haat…
… Begrijp helder hoe je jezelf hierdoor misleidt…, begrijp hoe deze sankhara’s van verlangen en deze sankhara’s van afkeer en haat zich vermenigvuldigen…
Stop deze misleiding. Bezin jezelf… en kom opnieuw tot gelijkmoedigheid…, gelijkmoedigheid… Upekkha…, Upekkha…
… Begrijp dat… wanneer je gelijkmoedig blijft… wanneer je géén reactie geeft op deze gewaarwordingen… nóch op de subtiele, aangename gewaarwordingen…; nóch op de intense, heftige, felle, onaangename gewaarwordingen…, je géén nieuwe sankhara’s opbouwt.
Begrijp dat, door je gelijkmoedigheid, het proces van de vermenigvuldiging van deze sankhara’s van verlangen en van deze sankhara’s van afkeer en van haat volledig stopgezet wordt… en dat, conform de natuurwet, de nog oude, bestaande onderliggende sankhara’s, één na één, aan de oppervlakte komen en vernietigd worden…, uitgerukt worden…, compleet verdelgd en ontworteld worden…
Zo creëer je… geleidelijk aan… een platform waarop álle sankhara’s, zowel deze van verlangen als deze van afkeer/ haat…, álle sankhara’s die tot ‘worden’—tot ‘bhava’… dus tot wedergeboorte—én als dusdanig tot nieuwe ellende aanleiding geven, stelselmatig weggevaagd worden…, systematisch vernietigd worden…
Wanneer deze cirkel van wedergeboorte—samsara— vernietigd is… dan zullen de bestanddelen waaruit we opgebouwd zijn—de khandha’s—zich bij de dood niet meer tot een nieuw leven verenigen… Ze lossen op…, ze versmelten in het Niets…, in Ruimte…, in Niets…, in Ruimte…
… Dingen komen en gaan…; ontstaan en vergaan…. Dát zijn we niet… We zijn de weidsheid…; we zijn de Ruimte waarin deze dingen bestaan, waaruit ze opkomen en waarin ze weer verdwijnen…
… Dít is de manier waarop we onszelf kunnen zuiveren… Dít is de manier waarop we onszelf kunnen bevrijden…
… De manier waardoor we komen tot het moment van complete zuivering…, tot het moment van volledige bevrijding…, tot het moment van Verlichting…
… We moeten onze bevrijding realiseren…, we moeten onze bevrijding zélf realiseren…, we moeten onze eígen Verlossing realiseren… we moeten onszélf bevrijden…
… Besef dat we hier níet zijn om onze geest verder te bezoedelen… maar dat we hier zijn om onze geest te zuiveren…
… Íeder moment kan en moet een moment van zuivering zijn… Íeder moment een opening naar zuivering zijn. Íeder moment moet een moment van bevrijding zijn…
… Begrijp hoe íeder moment kostbaar is…, íeder moment zo kostbaar voor ons is… We kunnen ons niet veroorloven één moment te missen…, we mogen onszelf niet toestaan ook maar één moment te missen…
… Begrijp dit heel helder… laat dit inzicht in je dóórdringen…, díep doordringen… Laat dit inzicht je verzadigen… Herken het… Erken het… Wordt er één mee… Realiseer dit inzicht bij jezelf…
… Begrijp deze natuurwet, deze kosmische wet… Dhamma…. Gebruik dit proces van zuivering én van bevrijding op iéder moment…, op iéder moment…
… en prijs je fortuinlijk dat je het Pad gevonden hebt…, dat je het Pad van de Boeddha gevonden hebt… Wees gelukkig…, prijs je ontzettend gelukkig… Pure Dhamma… het pure Pad van zuivering…, van bevrijding…
Het pad…, stap na stap…, stap na stap…, van moment op moment…, van moment op moment…, de directe weg naar Ontwaken…
Blijf daarom… héél alert…, héél aandachtig…, héél waakzaam…
Blijf daarom… constant héél alert…, constant héél aandachtig…, constant héél waakzaam… op álle gewaarwordingen ín, óp of doorheen je lichaam, in dít moment, van moment tot moment, in volkomen gelijkmoedigheid…
Smeed daarom constant diep inzicht in de natuur van vergankelijkheid…
Ontwikkel constant panna, door het cultiveren van gelijkmoedigheid…
Géén verlangen meer…, géén afkeer meer…, géén onwetendheid meer…
Probeer constant in wijsheid te leven…, constant in diepe wijsheid te leven door het ontwikkelen van het heldere begrip van anicca…
… Sabe sankhara anicca… Alle geconditioneerde dingen zijn vergankelijk… Alles wat gecreëerd wordt gaat ten onder… Alles wat geconditioneerd ontstaat, zal uiteindelijk vergaan…
… Sabe sankhara dukkha… Alle geconditioneerde dingen zijn ellende…, ontstaan en vergaan…
Sabe sankhara anatta… Alle geconditioneerde dingen zijn niet-zelf…, ontstaan en vergaan…, ontstaan en vergaan…
… Leef in wijsheid… Leef énkel in wijsheid…, leef íeder moment énkel in wijsheid…, íeder moment in wijsheid leven… Bhanga…, Bhanga…, Bhanga…, de wijsheid die voortspruit uit het helder begrip van anicca…
Anicca…, anicca…, anicca…
… Wanneer je dít inzicht realiseert met je eígen wijsheid…, wanneer je dít herkent, erkent en er één mee wordt… Wanneer je dít ervaart…, dan bevrijd je jezelf uit de ellende…, bevrijd je jezelf uit het lijden…, dan wordt je geest volledig gezuiverd van verlangen…, van begeerte…, van afkeer en haat…, van onwetendheid…, van irritatie…, hechting…, angst…, verdriet…, droefheid…, pijn…, ego… Dan kan niets in de zintuiglijke wereld je geest verstoren…, kan niets in de zintuiglijke wereld je nog doen lijden…, komt er een einde aan je ellende…, komt er een einde aan dukkha…
In deze sublieme staat van wijsheid…, van inzicht…—‘if you have this insight, birth and dead will not affect you, and you will be free to come and to go.’ (Rinzai)
… Dít is het Pad verkondigd door de Boeddha’s. Dít is het Pad van de Wet van Anicca—de Wet van Vergankelijkheid. Dít is het Pad van Wijsheid. Panna. Dít is het Pad van Zuivering. Visuddhi. Dít is het Pad van Bevrijding. Vimutti. Dít is het Pad van Zelfrealisatie. Nibbana.
