Onze kalyanamitta Christophe Vangeel vraagt me om iets meer uit te weiden over het feit dat Nāgārjuna beweert dat de Ultieme Werkelijkheid niet afhankelijk is van oorzaak en gevolg. Dat doe ik met veel plezier.
Nāgārjuna stelt dat alle fenomenen, inclusief onze gedachten en emoties, afhankelijk zijn van oorzaken en omstandigheden en daarom geen inherent bestaan hebben. Dit betekent dat er geen intrinsiek bestaande essentie of zelf is in de zintuiglijke wereld om ons heen.
Nāgārjuna stelt echter verder dat de Ultieme Werkelijkheid, die hij ‘sunyata’ (letterlijk: ‘leegte’) noemde, niet afhankelijk is van oorzaak en gevolg. Sunyata is de Absolute Werkelijkheid die voorbij de dualiteit van bestaan en niet-bestaan ligt en die de uiteindelijke aard van alle fenomenen is.
Volgens Nāgārjuna is de Ultieme Werkelijkheid niet afhankelijk van oorzaak en gevolg omdat ze niet gebonden is aan de restricties van tijd en ruimte. Oorzaken en gevolgen zijn fenomenen die zich voordoen binnen het domein van tijd en ruimte en zijn daarom uitsluitend van toepassing op de relatieve, zintuiglijke werkelijkheid.
De Ultieme Werkelijkheid echter is transcendent en overstijgt deze tijdsmatige en ruimtelijke restricties, en is daarom niet onderworpen aan de wetten van oorzaak en gevolg.
In de Udana (1) verwijst de Boeddha, in verschillende sutta’s naar deze Ultieme Werkelijkheid met ronduit weergaloze omschrijvingen, zo o.m in de Pathamanibbana Sutta, Ud. VIII.1:
❛ Er is, monniken, een sfeer waar geen aarde,
geen water, geen vuur, geen lucht is.
Geen sfeer van onbegrensde ruimte.
Geen sfeer van onbegrensd bewustzijn.
Geen sfeer van nietsheid.
Geen sfeer van noch-perceptie-noch-niet-perceptie.
Noch deze wereld, noch een andere wereld, noch beiden, noch zon, noch maan.
Hiervan, monniken, zeg ik, is er geen komen, geen gaan, geen blijven, noch verdwijnen noch opkomen.
Deze sfeer is niet stilstaand, niet bewegend,
Zonder enige voorwaardelijke grond.
Dit is inderdaad het einde van lijden! ❜
______
(1): De sutta’s van het achtste hoofdstuk van de Udana getuigen allemaal van een heerlijke, uitzonderlijk inzichtelijke, spirituele diepte. Dit zijn zonder meer de geïnspireerde woorden van een Sammasambuddha. Lees ze, geniet ervan, en laat ze in je doordringen. Mijn integrale vertaling van de Udana, vanuit het Pali naar het Nederlands, samen met omstandige uitleg, kan je vinden op deze website door het aanklikken van volgende link. De hier besproken sutta’s vind je op p. 187 e.v. — https://yatha-bhuta.com/…/uploads/2022/05/Tekst-Udana.pdf
