In de Vier Edele Waarheden (P. cattari ariya saccani) (1) is de essentie van de leer gebald samengevat. In feite onderwijst de Boeddha maar één ding: de alomtegenwoordigheid van het lijden (P. dukkha); de oorzaak van dukkha; de beëindiging van dukkha en het pad dat leidt tot de beëindiging van dukkha.
Dat is het. Dat is waar het in Boeddha’s leer om draait: het ‘zien’ van dukkha en het onderkennen van de oorzaak ervan om, op deze manier, dukkha te vernietigen door het volgen van het Achtvoudige Pad. Het gaat dus over de eliminatie van dukkha. Het (laten) uitdoven van dukkha. Dat is het énige wat voor de beoefenaar belang heeft. Namelijk dat hij/zij dukkha dooft. Dat hij/zij dukkha beëindigt.
Concreet zijn het de vier waarheden die de edele volgeling zich eigen moet maken om tot zelfrealisatie te komen.
De Boeddha omschrijft deze Vier Edele Waarheden duidelijk in zijn eerste prediking (in de Dhammacakkappavatana Sutta) in het Hertenpark van Sarnath toen hij het wiel van de Leer in beweging zette.
Het zal voor iedereen duidelijk zijn dat je hier enkel de Boeddha aan het woord mag laten:
—Wat is de Edele Waarheid van het lijden (P. dukkha ariya sacca)?
❛ Dit, Monniken, is de Edele Waarheid van dukkha. Geboorte is dukkha. Ouderdom is dukkha. Ziekte is dukkha. Dood is dukkha.
Verdriet, treuren, pijn, droefheid en ellende is dukkha. Samenzijn met vijanden is dukkha. Gescheiden zijn van vrienden is dukkha.
Niet krijgen waar je van houdt is dukkha. Samengevat: de componenten waaruit de mens is samengesteld (P. khandhas) zijn dukkha. ❜
—Wat is de Edele Waarheid van de oorzaak van het lijden (P. dukkha samudaya ariya sacca)?
❛ Dit, Monniken, is het verlangen dat tot verder bestaan leidt, verbonden is met plezier en lust, en hier en daar naar genot zoekt. Het is summier: verlangen naar zintuiglijk genot (P. kama tanha); verlangen naar bestaan (P. bhava tanha); en verlangen naar niet–bestaan (P. vibhava tanha). ❜
—Wat is de Edele Waarheid van de beëindiging van het lijden (P. dukkha nirodha ariya sacca)?
❛ Dit, Monniken, is het complete verdwijnen en vernietigen van verlangen; het verlaten, loslaten, afstand doen en zich bevrijden van verlangen. ❜
—Wat is de Edele Waarheid van de weg die leidt naar de beëindiging van het lijden (P. dukkha nirodha gamini patipada ariya sacca)?
❛ Dit, Monniken, is het Edele Achtvoudige Pad, namelijk: juist (2) begrip; juiste intentie; juist spreken; juist handelen; juist levensonderhoud; juiste inspanning; juiste aandacht en juiste concentratie. ❜
_______
(1): De Vier Edele Waarheden (P. cattari ariya saccani). De ‘waarheden’ waarover de Boeddha hier spreekt zijn geen esoterische waarheden. Geen dogmatische waarheden. Wat hier bedoeld wordt is datgene wat ‘wáár’ (P. sacca) is. Datgene wat geldt als de natuurwet, namelijk wat relevant was in het verleden, in het heden en in de toekomst.
(2): Meestal wordt het Pali-woord ‘samma’ naar het Nederlands vertaald als ‘zuiver’. Dit lijkt me te etherisch, te onduidelijk, te nietszeggend; te wollig. Ik neig persoonlijk meer naar ‘juist’, in de betekenis van ‘correct’, ‘foutloos’, exact’, ‘zoals het hoort te zijn’.
