‘Tilakkhana’ is een Pali-term uit het boeddhisme, en het verwijst naar de ‘drie kenmerken van het bestaan’ of ‘drie karakteristieken van het bestaan’. Deze drie kenmerken zijn fundamentele concepten in de boeddhistische filosofie en worden vaak gebruikt om de aard van het bestaan en de menselijke ervaring te beschrijven.
De drie kenmerken zijn:
- Anicca (P.) betekent ‘vergankelijkheid’ of ‘veranderlijkheid’. Het verwijst naar het idee dat alle dingen, inclusief alle aspecten van ons leven en onszelf, voortdurend veranderen en voorbijgaan. Niets is permanent of stabiel, en het vastklampen aan voorbijgaande dingen veroorzaakt lijden.
- Dukkha (P.) wordt vaak vertaald als ‘lijden’ of ‘onbevredigendheid’. Het verwijst naar het feit dat alle dingen in het leven, zelfs aangename ervaringen, uiteindelijk onbevredigend zijn omdat ze tijdelijk zijn en omdat we ze niet kunnen vasthouden. Het streven naar blijvend geluk in vergankelijke dingen leidt tot lijden.
- Anatta (P.) betekent ‘niet-zelf’. Het verwijst naar het concept dat er geen permanente, onveranderlijke, autonome zelf of ziel is binnenin ons of in de fenomenale wereld. In plaats daarvan bestaan we uit een samenstel van tijdelijke en veranderlijke elementen, zoals lichaam, geest en bewustzijn.
Deze drie kenmerken vormen de kern van de boeddhistische leer en helpen mensen te begrijpen waarom ze lijden ervaren en hoe ze dat lijden kunnen verminderen door los te laten, te accepteren en inzicht te krijgen in de werkelijke aard van het bestaan (P. yatha-bhuta). Het begrip van de tilakkhana speelt een cruciale rol in de boeddhistische praktijk en het bereiken van verlichting.
