De dingen zien zoals ze wérkelijk zijn, wordt in de Mahaparinibbana Suttagecondenseerd als volgt samengevat:
❛ Vergankelijk zijn de dingen die ons bezielen, onderworpen aan ontstaan en aan vergaan. Na ontstaan te zijn, vergaan ze weer. Het verlangen ernaar tot rust brengen is geluk. ❜
En in de Anguttara Nikaya klinkt het zo:
❛ De dingen zien zoals ze wérkelijk zijn. Dit veronderstelt het ‘zíen’ van alle fenomenen in relatie tot hun drie kenmerken (P. tilakkhana), namelijk als vergankelijk (P. anicca), als onbevredigend (P. dukkha) en als zelfloos (P. anatta).
De dhammanuvatti die dit inzicht realiseert, bevrijdt zichzelf uit dukkha en bereikt innerlijke vrede. ❜
Dat het menselijk lichaam aan verandering onderhevig is, is empirisch waarneembaar in de universele staten van kindertijd, jeugd, volwassenheid en ouderdom. Op identieke wijze ontstaan en verdwijnen mentale manifestaties.
Herkenning en erkenning van het feit dat anicca, dukkha en anatta alle verschijnselen kenmerkt, is de belangrijkste stap in de spirituele voortgang van de beoefenaar op weg naar verlichting.
Wijsheid ontstaat door het voortdurend observeren van anicca, dukkha en anatta in alle ervaringen die zich aan de yogi presenteren. In élk moment. En van moment-tot- moment.
De drie karakteristieken van alle verschijnselen vormen de harde, concrete werkelijkheid van de dhammanuvatti. De werkelijkheid zoals ze is. Zonder franjes. Mahakala permanent en nadrukkelijk aanwezig. Als katalysator voor het proces van persoonlijke transformatie.
Het observeren en beschouwen van de tilakkhana is de sleutel tot het bereiken van zelfrealisatie. Dit is waar de Boeddha naar verwijst in zijn laatste woorden:
❛ Monniken, Streeft niet aflatend [om dit te realiseren].❜
De dingen zien zoals ze wérkelijk zijn. Niet zoals we ze ons wensen of dromen. Of net niet wensen of dromen. Yatha-bhuta is diepe wijsheid die gevestigd is in opmerkzaamheid (P. sati) en gelijkmoedigheid (P. upekkha) tegenover alle verschijnselen. Sati + Upekkha = Vipassana.
