De Boeddha raadde zijn volgelingen in de Kalama Sutta aan om te ‘komen kijken’. Ehipassiko. Om aandachtig zijn leerstellingen te onderzoeken. Uit te pluizen. Forensisch te verifiëren.
Vertrouwen (P. saddha) hebben in je spirituele praktijk betekent dus dat je de mogelijkheid aanvaardt dat je het bij het verkeerde eind kunt hebben. Dit is Vrij Onderzoek—de mentale ingesteldheid die duisternis verdrijft.
Het wil zeggen dat de dhammanuvatti op een radicale, niets onthullende manier op zijn eigen limieten kan (en zal) botsen. Op de grens van het niet-weten.
En wat is dit ‘niet-weten’?
Het is de mentale toestand waarin de geest vrij is (of zich vrij maakt) van geconditioneerde ideeën, oordelen en concepten.
Het is een staat van openheid, waarin de dhammanuvatti zich ontdoet van alle veronderstellingen, vooroordelen en dogma’s over de werkelijkheid. Dit resulteert in het aanvaarden van ‘de ware aard van de dingen’. Concreet komt dit neer op het accepteren van het natuurlijke proces van ontstaan en vergaan.
In zijn eerste voordracht in Sarnath, waar hij het Wiel van Dhamma in Beweging zette, laat de Boeddha er geen enkele twijfel over bestaan:
❛ Alles wat onderhevig is aan ontstaan, is onderhevig aan vergaan.❜
‘Niet-weten’ is de voedingsbodem voor wijsheid. Het is de plaats waar de beoefenaar de stroom betreedt. De Rubicon oversteekt. Inzicht verwerft in zijn/haar wereldse situatie (P. lokiya) én verbinding maakt met het transcendentale niveau (P. lokuttara).
Anders gezegd: direct en experiëntieel het onderscheid ‘ervaart’ tussen de relatieve zintuiglijke realiteit (de illusie, de begoocheling) en de absolute werkelijkheid (datgene wat wáár was, is en altijd zal zijn). In de Pali-canon wordt dit moment gotrabhu-cittagenoemd.
Gotrabhu-citta is het bewustzijnsmoment waarop de dhammanuvatti tot inzicht komt. Het is het moment van overgang van wereldling (P. puthujjana) naar edele volgeling (P. ariya-puggala).
Concreet is gotrabhu-citta de term die in de Abhidhamma gebruikt wordt om het (plótse, spontane, onverwachte, manifeste en expliciete) moment aan te geven waarop de yogi stroombetreder (P. sotapanna) wordt.
