Het Middenpad (P. Madhyamaka) is geen statisch concept, maar een dynamische reis waarin de dhammanuvatti zich ontwikkelt door middel van ethische discipline (P. sila), meditatie (samadhi) en wijsheid (panna).
In de sutta’s worden ethische discipline, meditatie en wijsheid gezamenlijk de drie trainingen (P. tisikkha) genoemd. Ze vormen de kern van het boeddhistische pad naar verlichting.
Door de aard van de dingen is een training niet statisch. Training impliceert immers een proces van voortdurende (be)oefening, ontwikkeling en verbetering. Een doorlopend proces van groei, niet van inerte stilstand.
Elke training is intrinsiek dynamisch en niet-statisch, omdat het een continu proces van leren, aanpassen en groeien inhoudt. Dit geldt zeker voor de drie trainingen in het boeddhisme: zij moeten zich aanpassen aan veranderende omstandigheden en nieuwe inzichten:
• Sila betekent je voortdurend bewust zijn van je daden en intenties, en deze aanpassen en verfijnen in overeenstemming met morele richtlijnen. Dit is een constant groeiproces: nieuwe situaties vereisen constant nieuwe ethische overwegingen.
• Samadhi begint met basale concentratie-oefeningen en evolueert naar diepe meditatieve staten: verschillende stadia van mentale ontwikkeling hebben verschillende technieken en benaderingen nodig.
• Panna groeit door voortdurende studie, reflectie en ervaring: wijsheid verdiept en verbreedt zich naarmate de beoefenaar meer ervaring en inzicht verwerft.
Effectieve training omvat feedback en zelfreflectie. Een beoefenaar van meditatie zal regelmatig de effecten van zijn praktijk evalueren en aanpassen om verder te komen. Zulk dynamisch karakter zorgt voor constante groei en verbetering.
De drie trainingen zijn bedoeld als een levenslange praktijk. Ze zijn geen eindpunt, maar een voortdurende reis van persoonlijke en spirituele ontwikkeling.
De aard van het Middenpad is intrinsiek dynamisch en niet-statisch, omdat het een continu proces van leren, aanpassen en groeien inhoudt. Dit proces vereist voortdurende persoonlijke verantwoordelijkheid, waardoor het Middenpad niet enkel een spiritueel groeipad is, maar evenzeer een krachtige ode aan de verantwoordelijkheid die iedere beoefenaar voor zijn eigen ontwikkeling en bevrijding draagt.
