Een dhammanuvatti stelt me de vraag of het boeddhisme een religie of een filosofie is.
Vooreerst: het begrip ‘boeddhisme’ is van recente datum. Het is een verzamelnaam die door Engelse kolonisatoren (ambtenaren, missionarissen, geleerden) in de 19de eeuw geïntroduceerd werd om de religieuze tradities te beschrijven die ze tegenkwamen in Azië die gelinkt waren aan de Boeddha. Dit maakte het mogelijk om deze praktijken te onderscheiden van andere tradities zoals het hindoeïsme, jaïnisme, taoïsme…
Om rechtstreeks op jouw vraag te antwoorden: wat maakt het uit hoe je de leer van de Boeddha noemt? Welk etiket je erop plakt?
Hoe je het labelt is niet essentieel. Boeddha’s leer is een bevrijdingspad.
De essentie is dat waarheid—datgene wat ‘wáár’ (P. sacca) is—geen etiket nodig heeft. Waarheid is niemands monopolie. Waarheid is noch boeddhistisch, noch christelijk, noch islamitisch, noch hindoeïstisch. Besef dat al deze sektarische etiketten een belemmering vormen voor het onafhankelijk begrijpen van waarheid. Het creëren van dualiteiten en vooroordelen zijn een vloek voor waarheid. Waarheid behoort niet tot een specifieke religie. Evenmin tot enige filosofische strekking. Méér: het heeft zelfs geen belang of een bepaald idee afkomstig is uit de buddhasasana. Zelfs niet of het idee al dan niet van de Boeddha afkomstig is. Het enige waar het essentieel om gaat is of wat er geponeerd wordt ‘wáár’ is.
En wanneer is iets ‘wáár’?
Datgene wat wáár was in het verleden; wáár is in het heden en wáár zal zijn in de toekomst.
Er zijn weinig fenomenen of verschijnselen die aan dit criterium voldoen. In feite is er slechts één:
❛ Alles wat onderhevig is aan ontstaan, is onderhevig aan vergaan. ❜ (*)
Elke ontkenning van deze waarheid—zoals ze zich op élk moment aan ieder van ons ontvouwt—dogmatisch in een dwingende sektarische religie gieten, is verderfelijk en verwerpelijk.
Dit zijn slechts broodje-aapverhalen die inspelen op latente verlangens en angsten van onwetende mensen. Dit geldt voor élke sekte, hoe monstrueus groot en machtig ze ook is. Of hoe immens belangrijk de volgelingen hun sekte ook vinden. Waarheid is niet gebonden aan enig dwingend karakter. Noch aan de macht van het aantal. Nooit.
Conformeer je alleen met wat wáár is. Vele dingen zijn onwaar. Zijn conditioneringen. Verzinsels. Leugens. Besteed je tijd er niet aan. Verbind je er niet mee. Zoek niet naar raakpunten. Doe niet aan syncretisme. Zoek geen inspiratie in onwetendheid. In de speeltuin van Mara is geen inzicht te vinden. Laat staan bevrijding.
________
(*) De Boeddha in de Dhammacakkappavatana Sutta, Samyutta Nikaya 56.11)
