Wijsheid vergt geen woorden. Wijsheid spruit voort uit stilte. Niet uit het dualistische lawaai van het conceptuele denken. Vanuit stilte ervaart de dhammanuvatti de ware natuur van de dingen. Yatha-bhuta.
Door de stilte van meditatie ken je, weet je, zie je, de ware aard van alle geconditioneerde verschijnselen. De ware aard van de dingen zoals ze wérkelijk zijn: vergankelijk (P. anicca), onbevredigend (P. dukkha) en zelfloos (P. anatta). Dit noemt men in het Pali: de tilakkhana—de drie kenmerken van alle geconditioneerde dingen.
De eerste factor van dit trio is anicca. Het betekent ‘vergankelijkheid’ of ‘veranderlijkheid’. Het is de opvatting dat alles in het universum—inclusief onszelf en onze gedachten, gewaarwordingen en gevoelens—voortdurend verandert en onderhevig is aan verval en ontbinding.
Door reflectie op anicca creëert de beoefenaar een onafhankelijke, innerlijke stilte in de diepste kern van zijn zelf. In stilte ervaart hij/zij inzicht in het continue proces van ontstaan en vergaan in élk moment. En van moment-tot-moment. Ontstaan en vergaan. Geboren worden. Sterven. Dit is de ware aard van de dingen. Altijd. Overal. Onder alle omstandigheden.
Dit proces van anicca gelijkmoedig in jezelf realiseren is wijsheid. Wijsheid zonder Woorden. Het bevrijdt je uit dukkha. En maakt ook het begrip anattaduidelijk.
Anicca is de sleutel tot bevrijding.
