De Boeddha beschrijft de ‘stralende geest’ (pabhassara citta) in verschillende sutta’s van de Pali-canon.
In de Aṅguttara Nikāya zegt de Boeddha het volgende:
❛ Stralend, monniken, is de geest. En hij wordt bezoedeld door inkomende bezoedelingen. Stralend, monniken, is de geest. En hij wordt gezuiverd van inkomende bezoedelingen. ❜
—‘Stralend is de geest’ verwijst naar de natuurlijke, ongerepte staat van bewustzijn die van nature helder en vrij is van onzuiverheden.
—‘Bezoedelingen’ verwijst naar tijdelijke verstoringen (kilesas)—onwetendheid, verlangen en haat. Deze bezoedelingen zijn vergelijkbaar met wolken die het zonlicht blokkeren.
—’Zuivering’ verwijst naar het feit dat de geest gezuiverd kan worden van deze bezoedelingen door ethiek (sīla), concentratie (samādhi) en inzicht (paññā).
Ik benoem de ‘stralende geest’ meestal als de ‘ruimte tussen twee gedachten’, omdat dit goed aansluit bij verschillende aspecten van meditatie en bewustzijn in de boeddhistische praktijk.
In meditatie wordt vaak de nadruk gelegd op het observeren van gedachten zonder eraan gehecht te raken. Op deze manier kan men zich bewust worden van de momenten van stilte of ‘ruimte’ tussen de gedachten. Deze ruimte kan beschouwd worden als de ‘stralende geest’, omdat het de helderheid en puurheid van het bewustzijn weerspiegelt wanneer het niet gevuld is met allerlei gedachten en concepten.
De ‘stralende geest’ vertegenwoordigt de inherente zuiverheid van de geest. Wanneer we ons bewust worden van de ruimte tussen gedachten, kunnen we de mentale bezoedelingen tijdelijk laten varen. Dit creëert een staat van helderheid en rust, waarin de natuurlijke stralende kwaliteit van de geest naar voren kan komen.
De momenten waarin er geen actieve gedachten zijn, onthullen de stralende aard van de geest. In deze stilte ervaren we een gevoel van eenheid, verbondenheid en de realisatie van onze ware aard.
De ruimte tussen twee gedachten verwijst ook naar de non-duale ervaring van bewustzijn. In deze context is de stralende geest niet alleen vrij van gedachten, maar ook vrij van dualiteit—de scheiding tussen subject en object vervaagt. Deze ervaring van bewustzijn zonder objecten is een manifestatie van de stralende geest.
De ‘stralende geest’ beschouwen als de ruimte tussen twee gedachten, biedt een waardevolle manier om te reflecteren over de natuurlijke helderheid en puurheid van het bewustzijn.
